W swoje państwo Żydom my w żaden sposób wjeżdżać nie pozwalamy, zagnieżdżania się w swoich państwach licha żadnego widzieć nie chcemy

Od XVI wieku odbywało się “znaczne przemieszczanie się polskich i czeskich Żydów na Ukrainę, na Białoruś i na Litwę'. W XV w. żydowscy kupcy z polsko-litewskiego państwa jeszcze swobodnie przyjeżdżali do Moskwy. Ale to zmieniło się przy Janie Groznym: wjazd żydowskim kupcom został zabroniony. А kiedy w 1550 polski król Zygmunt August zażądał, żeby Żydom pozwolono na wolny wjazd do Rosji, Jan odmówił temu żądaniu takimi słowami: “w swoje państwo Żydom my w żaden sposób wjeżdżać nie pozwalamy, zagnieżdżania się w swoich państwach licha żadnego widzieć nie chcemy, a chcemy tego, żeby Bóg dał aby ludzie w moich państwach mieli spokój i żyli bez każdego zgorszenia. A ty, bracie nasz, naprzód byś o Żydach do nas nie pisał ”, oni rosyjskich ludzi «od  chrześcijaństwa odwodzili i trujący napój na nasze ziemie przywozili i paskudztwa licznym ludziom naszym robili».

*

 Elżbieta zaś, na rok do intronizacji, wydała dekret (grudzień 1742): “ W całym naszym imperium Żydom żyć jest zabronione; ale teraz nam wiadomo stało się, że owi Żydzi jeszcze w naszym imperium, a najbardziej na Małorusi pod różnymi pozorami zamieszkanie swoje kontynuują, od czego nie ma innego owocu, lecz jeno ten, że od takowych wrogów imienia Chrystusa Zbawiciela nasi wiernopoddani największa szkodę ponoszą i dlatego polecamy aby z całego naszego imperium wszyscy męskiej i żeńskiej płci Żydzi, z całym ich majątkiem, natychmiast wysłać za granicę i w przyszłości bezwarunkowo nie wpuszczać, nawet gdy ktoś z nich zechce przyjąć wiarę chrześcijańską greckiego obrządku”.

Temu dekretowi Elżbiety “nadano szeroki rozgłos. Jednako natychmiast robiono próby skłonienia monarchini do ustępstw”. Wojskowa kancelaria donosiła z Małorusi do Senatu, że oto już wysłano 140 ludzi za granicę, ale “zakazanie Żydom importu towarów pociągnie po sobą zmniejszenie państwowych dochodów”. I Senat podał informację cesarzowej o tym, że “od zeszłorocznego dekretu o niewpuszczaniu Żydów w obszar imperium handel, tak na Małorusi, jak i we wschodnich guberniach, poniósł duży uszczerbek, a razem z tym poniesie i skarb państwa poprzez zmniejszenia dochodu z ceł”. Императрица w odpowiedzi podała te słowa: “Оd wrogów Chrystusowych nie pragnę interesującego zysku” .

(z pominięciem przypisów)

Aleksander Sołżenicyn, Dwieście lat razem

tłumacz: Adolf Mayer