Świat w Nauce Buddy

Tathagata i świat

To zostało powiedziane przez Zrealizowanego, powiedziane przez Arahata, i tak usłyszałam: "Mnisi, świat został odkryty przez Tathagatę, Tathagata jest odłączony od świata. Powstanie świata zostało odkryte przez Tathagatę: Tathagata poniechał powstania świata. Wstrzymanie świata zostało odkryte przez Tathagatę, Tathagata zrealizował wstrzymanie świata. Droga prowadząca do wstrzymania świata została odkryta przez Tathagatę, Tathagata utrzymał przy istnieniu drogę prowadzącą do wstrzymania świata. Mnisi, w świecie z jego bogami, Marami, i brahmami, z jego pustelnikami i braminami, w tej generacji z jej książętami i ludźmi, cokolwiek może być zobaczone, usłyszane, odczute i poznane czy osiągnięte, poszukiwane i objęte umysłem, to zostało odkryte przez Tathagatę, dlatego jest on nazywany Tathagatą. Wszystko co mówi, wszystko co wygłasza, pomiędzy nocą gdy odkrył najwyższe, pełne przebudzenie a nocą kiedy osiągnie finałowe wygaszenie, element wygaszenia bez pozostałości poprzedniego utrzymywania, jest prawdą (tatha) niczym innym: dlatego jest on nazywany Tathagatą. Jak mówi, tak (tatha) czyni, jak czyni, tak mówi: dlatego jest on nazywany Tathagatą. W świecie z jego bogami Marami, i bramami, z jego pustelnikami i braminami, w tej generacji z jej książętami i ludźmi, to Tathagta jest Transcendentalną Istotą Nietranscendentalnego Wszystkowidzącym i Władcą Mocy: dlatego jest on nazywany Tathagatą”. To jest znaczenie tego co powiedział Zrealizowany. To w odniesieniu do tego zostało powiedziane:

Przez wiedzę o całym świecie,
Całym świecie jakim prawdziwie jest,
Jest uwolniony od całego świata,
W całym świecie jest nieprzywiązany.

Wszystko zwyciężający bohaterski mędrzec,
Jest wolny od każdego rodzaju pęt;
Osiągnął doskonały spokój,
Wygaszenie wolne od strachu.

Pozbawiony skaz, jest przebudzony,
Wolny od zmartwień, z zakończonymi wątpliwościami
Osiągnął finałowy koniec działań
Uwolniony przez zakończenie utrzymywania.

Przebudzony, Zrealizowany,
Jest lwem, niezwyciężonym;
Gdyż w świecie razem z jego bogami
Wprawia w ruch koło Brahmy.

I tak ci bogowie i ludzie
Odchodzą po schronienie do Buddy,
Spotykając go składają mu hołd,
Wielkiemu, wolnemu od nieśmiałości.

Opanowany, z opanowanych jest najlepszy;
Uspokojony, ze spokojnych jest głównym;
Przekroczywszy, z tych co przekroczyli jest najważniejszy.

W taki sposób składają mu honor,
Wielkiemu, wolnemu od nieśmiałości:
„W świecie razem z jego bogami
Nie ma dorównującej mu osoby”.
(Itv 13; A 4. 23)

Świat lub opis świata

Przy pewnej okazji Zrealizowany mieszkał w Rajagaha w Bambusowym Gaju, w Sanktuarium Wiewiórek. Wtedy czcigodny Samiddhi podszedł do Zrealizowanego, złożył mu hołd, usiadł z boku i rzekł do niego: „Czcigodny panie, jest powiedziane: 'świat, świat'. W jaki sposób, czcigodny panie, może tu być świat lub opis świata?”

„Samiddhi, gdzie jest oko, gdzie są widzialne formy, oko świadomość, rzeczy poznawane przez oko świadomość, tam istnieje świat lub opis świata.

Gdzie jest ucho, gdzie są dźwięki, ucho świadomość, rzeczy poznawane przez ucho świadomość, tam istnieje świat lub opis świata.

Gdzie jest nos, gdzie są zapachy, nos świadomość, rzeczy poznawane przez nos świadomość, tam istnieje świat lub opis świata.

Gdzie jest język, gdzie są smaki, język świadomość, rzeczy poznawane przez język świadomość, tam istnieje świat lub opis świata.

Gdzie jest ciało, gdzie są obiekty dotyku, ciało świadomość, rzeczy poznawane przez ciało świadomość, tam istnieje świat lub opis świata.

Gdzie jest umysł, gdzie są mentalne obiekty, umysł świadomość, rzeczy poznawane przez umysł świadomość, tam istnieje świat lub opis świata.

Gdzie nie ma oka, gdzie nie ma widzialnych form, oka świadomości, rzeczy poznawanych przez oko świadomość, tam nie istnieje świat lub opis świata.

Gdzie nie ma ucha, gdzie nie ma dźwięków, ucha świadomości, rzeczy poznawanych przez ucho świadomość, tam nie istnieje świat lub opis świata.

Gdzie nie ma nosa, gdzie nie ma zapachów, nosa świadomości, rzeczy poznawanych przez nos świadomość, tam nie istnieje świat lub opis świata.

Gdzie nie ma języka, gdzie nie ma smaków, języka świadomości, rzeczy poznawanych przez język świadomość, tam nie istnieje świat lub opis świata.

Gdzie nie ma ciała, gdzie nie ma obiektów dotyku, ciała świadomości, rzeczy poznawanych przez ciało świadomość, tam nie istnieje świat lub opis świata.

Gdzie nie ma umysłu, gdzie nie ma mentalnych obiektów, umysłu świadomości, rzeczy poznawanych przez umysł świadomość, tam nie istnieje świat lub opis świata. SN 35: 68

Pusty jest świat 

W Savatthi. Wtedy czcigodny Ananda podszedł do Zrealizowanego, złożył mu hołd, usiadł z boku i rzekł do niego: „Czcigodny panie, jest powiedziane: 'Pusty jest świat, pusty jest świat'. W jaki sposób, czcigodny panie, jest powiedziane 'Pusty jest świat'”.

 „To, Anando, ponieważ jest pusty od ja i tego co należy do ja, jest powiedziane 'Pusty jest świat'. A co jest puste od ja i tego co należy do ja? Oko, Anando jest puste od ja i tego co należy do ja. Widzialne formy są puste od ja i tego co należy do ja. Świadomość oka jest pusta od ja i tego co należy do ja. Kontakt oka jest pusty od ja i tego co należy do ja. Jakiekolwiek uczucie powstałe z kontaktem oka jako warunek – czy to przyjemne czy bolesne czy ani-bolesne-ani-przyjemne – to też jest jest puste od ja i tego co należy do ja.

Ucho, Anando, jest puste od ja i tego co należy do ja. Dźwięki są puste od ja i tego co należy do ja. Świadomość ucha jest pusta od ja i tego co należy do ja. Kontakt ucha jest pusty od ja i tego co należy do ja. Jakiekolwiek uczucie powstałe z kontaktem ucha jako warunek – czy to przyjemne czy bolesne czy ani-bolesne-ani-przyjemne – to też jest jest puste od ja i tego co należy do ja.

Nos, Anando, jest pusty od ja i tego co należy do ja. Zapachy są puste od ja i tego co należy do ja. Świadomość nosa jest pusta od ja i tego co należy do ja. Kontakt nosa jest pusty od ja i tego co należy do ja. Jakiekolwiek uczucie powstałe z kontaktem nosa jako warunek – czy to przyjemne czy bolesne czy ani-bolesne-ani-przyjemne – to też jest jest puste od ja i tego co należy do ja.

Język, Anando, jest pusty od ja i tego co należy do ja. Smaki są puste od ja i tego co należy do ja. Świadomość języka jest pusta od ja i tego co należy do ja. Kontakt języka jest pusty od ja i tego co należy do ja. Jakiekolwiek uczucie powstałe z kontaktem języka jako warunek – czy to przyjemne czy bolesne czy ani-bolesne-ani-przyjemne – to też jest jest puste od ja i tego co należy do ja.

Ciało, Anando, jest puste od ja i tego co należy do ja. Obiekty dotyku są puste od ja i tego co należy do ja. Świadomość ciała jest pusta od ja i tego co należy do ja. Kontakt ciała jest pusty od ja i tego co należy do ja. Jakiekolwiek uczucie powstałe z kontaktem ciała jako warunek – czy to przyjemne czy bolesne czy ani-bolesne-ani-przyjemne – to też jest jest puste od ja i tego co należy do ja.

Umysł, Anando, jest pusty od ja i tego co należy do ja. Mentalne obiekty są puste od ja i tego co należy do ja. Świadomość umysłu jest pusta od ja i tego co należy do ja. Kontakt umysłu jest pusty od ja i tego co należy do ja. Jakiekolwiek uczucie powstałe z kontaktem umysłu jako warunek – czy to przyjemne czy bolesne czy ani-bolesne-ani-przyjemne – to też jest jest puste od ja i tego co należy do ja.

To, Anando, ponieważ jest pusty od ja i tego co należy do ja, jest powiedziane ,Pusty jest świat'”. SN 35: 85

Koniec świata

Ananda: „Przyjaciele, Kiedy Zrealizowany wstał z miejsca i udał się do swego miejsca pobytu, po wyrecytowaniu streszczenia pokrótce bez objaśnienia szczegółowego, to jest: 'Mnisi, powiadam, że koniec świata nie może być poznany, zobaczony, czy osiągnięty przez podróżowanie. A jednak, mnisi, mówię również, że bez osiągnięcia końca świata nie ma uczynienia końca cierpieniu', rozumiem szczegółowe znaczenie tego streszczenia następująco: To w świecie przez co człowiek jest postrzegającym i wyobrażającym świat – to jest nazywane światem w dyscyplinie Szlachetnych. A co, przyjaciele, jest tym w świecie przez co człowiek jest postrzegającym i wyobrażającym świat? Oko jest tym w świecie, przez co człowiek jest postrzegającym i wyobrażającym świat. Ucho ... nos ... język ... ciało ... umysł jest tym w świecie, przez co człowiek jest postrzegającym i wyobrażającym świat. SN 35: 116
 
Powstanie i zanik świata

W Savatthi. „Mnisi, pouczę was o powstaniu i przemijaniu świata. Słuchajcie i bacznie uważajcie na to co powiem”. „Tak, czcigodny panie”, odpowiedzieli mnisi. Zrealizowany rzekł to:

„A co, mnisi, jest powstaniem świata? W zależności od oka i materii, powstaje świadomość oka. Spotkanie tych trzech to kontakt. Z kontaktem jako warunek, uczucie, z uczuciem jako warunek, pragnienie, z pragnieniem jako warunek, utrzymywanie, z utrzymywaniem jako warunek, istnienie, z istnieniem jako warunek, narodziny, z narodzinami jako warunek, starość i śmierć, żal, płacz, ból, smutek i rozpacz dochodzą do bycia. To mnisi, jest powstaniem świata.

W zależności od ucha i dźwięków … W zależności od nosa i zapachów … W zależności od języka i smaków … W zależności od ciała i dotyków … W zależności od umysłu i idei, powstaje świadomość umysłu. Spotkanie tych trzech to kontakt. Z kontaktem jako warunek, uczucie, z uczuciem jako warunek, pragnienie, z pragnieniem jako warunek, utrzymywanie, z utrzymywaniem jako warunek, istnienie, z istnieniem jako warunek, narodziny, z narodzinami jako warunek, starość i śmierć, żal, płacz, ból, smutek i rozpacz dochodzą do bycia. To mnisi, jest powstaniem świata.

A co jest przemijaniem świata? W zależności od oka i materii, powstaje świadomość oka. Spotkanie tych trzech to kontakt. Z kontaktem jako warunek, uczucie, z uczuciem jako warunek, pragnienie. Ale z zanikiem bez pozostałości, wstrzymaniem tegoż pragnienia, dochodzi do wstrzymania utrzymywania, ze wstrzymaniem utrzymywania, wstrzymanie istnienia, ze wstrzymaniem istnienia, wstrzymanie narodzin, ze wstrzymaniem narodzin, wstrzymanie starości i śmierci, żal, płacz, ból, smutek i rozpacz znikają. To mnisi, jest przemijaniem świata.

W zależności od ucha i dźwięków … W zależności od nosa i zapachów … W zależności od języka i smaków … W zależności od umysłu i idei, powstaje świadomość umysłu. Spotkanie tych trzech to kontakt. Z kontaktem jako warunek, uczucie, z uczuciem jako warunek, pragnienie. Ale z zanikiem bez pozostałości, wstrzymaniem tegoż pragnienia, dochodzi do wstrzymania utrzymywania, ze wstrzymaniem utrzymywania, wstrzymanie istnienia, ze wstrzymaniem istnienia, wstrzymanie narodzin, ze wstrzymaniem narodzin, wstrzymanie starości i śmierci, żal, płacz, ból, smutek i rozpacz znikają. To mnisi, jest przemijaniem świata. SN 12: 44

W Savatthi. Mnisi, poinstruowany szlachetny uczeń nie myśli: „Kiedy co jest, co dochodzi do bycia? Z powstaniem czego co powstaje? Kiedy co jest, determinacje dochodzą do bycia? Kiedy co jest, świadomość dochodzi do bycia? Kiedy co jest, imię-i-materia dochodzi do bycia? Kiedy co jest, sześcioraka baza dochodzi do bycia? Kiedy co jest, kontakt dochodzi do bycia? Kiedy co jest, uczucie dochodzi do bycia? Kiedy co jest, pragnienie dochodzi do bycia? Kiedy co jest, utrzymywanie dochodzi do bycia? Kiedy co jest, istnienie dochodzi do bycia? Kiedy co jest, narodziny dochodzą do bycia? Kiedy co jest, starość i śmierć dochodzi do bycia?

Raczej, mnisi, poinstruowany szlachetny uczeń ma wiedzę o tym, która jest niezależna od innych: „Kiedy to jest – to jest, z powstaniem tego to powstaje. Kiedy jest ignorancja, determinacje dochodzą do bycia. Kiedy są determinacje, świadomość dochodzi do bycia. Kiedy jest świadomość, imię-i-materia dochodzi do bycia. Kiedy jest imię-i-materia, sześcioraka baza dochodzi do bycia. Kiedy jest sześcioraka baza, kontakt dochodzi do bycia. Kiedy jest kontakt, uczucie dochodzi do bycia. Kiedy jest uczucie, pragnienie dochodzi do bycia. Kiedy jest pragnienie, utrzymywanie dochodzi do bycia. Kiedy jest utrzymywanie, istnienie dochodzi do bycia. Kiedy jest istnienie, narodziny dochodzą do bycia. Kiedy są narodziny, starość i śmierć dochodzi do bycia. Rozumie w ten sposób: „W taki sposób powstaje świat”.

Mnisi, poinstruowany szlachetny uczeń nie myśli: „Kiedy czego nie ma, co nie dochodzi do bycia? Ze wstrzymaniem czego co zanika? Kiedy czego nie ma, determinacje nie dochodzą do bycia? Kiedy czego nie ma, świadomość nie dochodzi do bycia? Kiedy czego nie ma, świadomość nie dochodzi do bycia? Kiedy czego nie ma, imię-i-materia nie dochodzi do bycia? Kiedy czego nie ma, sześcioraka baza nie dochodzi do bycia? Kiedy czego nie ma, kontakt nie dochodzi do bycia? Kiedy czego nie ma, uczucie nie dochodzi do bycia? Kiedy czego nie ma, pragnienie nie dochodzi do bycia? Kiedy czego nie ma, utrzymywanie nie dochodzi do bycia? Kiedy czego nie ma, istnienie nie dochodzi do bycia? Kiedy czego nie ma, narodziny nie dochodzą do bycia? Kiedy czego nie ma, starość i śmierć nie dochodzi do bycia?

Raczej, mnisi, poinstruowany szlachetny uczeń ma wiedzę o tym, która jest niezależna od innych: „Kiedy tego nie ma, to nie dochodzi do bycia; ze wstrzymaniem tego, to zanika. Kiedy nie ma ignorancji, determinacje nie dochodzą do bycia. Kiedy nie ma determinacji, świadomość nie dochodzi do bycia. Kiedy nie ma świadomości, imię-i-materia nie dochodzi do bycia. Kiedy nie ma imienia-i-materii, sześcioraka baza nie dochodzi do bycia. Kiedy nie ma sześciorakiej bazy, kontakt nie dochodzi do bycia. Kiedy nie ma kontaktu, uczucie nie dochodzi do bycia. Kiedy nie ma uczucia, pragnienie nie dochodzi do bycia. Kiedy nie ma pragnienia, utrzymywanie nie dochodzi do bycia. Kiedy nie ma utrzymywania, istnienie nie dochodzi do bycia. Kiedy nie ma istnienia, narodziny nie dochodzą do bycia. Kiedy nie ma narodzin, starość i śmierć nie dochodzą do bycia”. Rozumie on: „W taki sposób zanika świat”.

Mnisi, kiedy szlachetny uczeń w taki sposób zrozumiał takim jakim rzeczywiście jest, powstanie i przemijanie świata, jest on nazywany szlachetnym uczniem, który jest spełniony w poglądzie, spełniony w wizji, który doszedł do tej prawdziwej Dhammy, który zobaczył tą prawdziwą Dhammę, który posiada wiedzę tego w treningu, prawdziwą wiedzą tego w treningu, który wkroczył w strumień Dhammy, szlachetnym z przenikliwą wiedzą, tym który stoi przed bramą do Nieśmiertelności. SN 12: 50 

Gratyfikacja w świecie

AN III, 103

Mnisi, przed moim przebudzeniem, podczas gdy byłem tylko bodhisattą, jeszcze nie w pełni przebudzonym, pojawiła mi się myśl: „Co jest gratyfikacją w świecie? Co jest niebezpieczeństwem w świecie? Co jest ucieczką ze świata?”

Wtedy, mnisi, przedstawiło mi się: „Przyjemność i radość które powstają w zależności od świata: to jest gratyfikacją w świecie. Świat jest nietrwały, cierpieniem i podmiotem zmiany: to jest niebezpieczeństwem w świecie. Usunięcie i porzucenie chęci i pożądania co do świata: to ucieczka ze świata”.

Tak długo, mnisi, jak bezpośrednio nie znałem takimi jakimi są gratyfikacji w świecie, jako gratyfikacji, niebezpieczeństwa jako niebezpieczeństwa, i ucieczki jako ucieczki, nie ogłaszałem się być przebudzonym przez nieprzewyższone doskonałe oświecenie, w tym świecie z jego bogami, Marą i Brahmą, w tym pokoleniu z jego pustelnikami i braminami, z jego bogami i ludźmi. Ale kiedy bezpośrednio poznałem takimi jakimi są gratyfikacji w świecie, jako gratyfikacji, niebezpieczeństwa jako niebezpieczeństwa, i ucieczki jako ucieczki, ogłosiłem się być przebudzonym przez nieprzewyższone doskonałe oświecenie, w tym świecie z jego bogami, Marą i Brahmą, w tym pokoleniu z jego pustelnikami i braminami, z jego bogami i ludźmi. Wiedza i wizja powstały u mnie: „Niewzruszone jest moje wyzwolenie umysłu; to moje ostatnie narodziny, nigdy więcej odnowy istnienia”.

AN III, 105

Mnisi, gdyby nie było gratyfikacji w świecie, istoty nie stałyby się zauroczone nim; ale ponieważ jest gratyfikacja w świecie istoty stają się nim zauroczone. Gdyby nie było niebezpieczeństwa w świecie, istoty nie doznawałyby wyobcowania w świecie; ale ponieważ jest niebezpieczeństwo w świecie, istoty stają się wyobcowane w nim. Gdyby nie było ucieczki ze świata, istoty nie uciekałyby z niego; ale ponieważ jest ucieczka ze świata, istoty uciekają z niego.

Tak długo, mnisi, jak istoty bezpośrednio nie znają takimi jakimi są gratyfikacji w świecie, jako gratyfikacji, niebezpieczeństwa jako niebezpieczeństwa, i ucieczki jako ucieczki, nie uciekają z tego świata z jego bogami, Marą i Brahmą, w tym pokoleniu z jego pustelnikami i braminami, z jego bogami i ludźmi; nie stają się oderwane od niego, wyzwolone z niego, ani też nie trwają z umysłem pozbawionym barier. Ale kiedy istoty bezpośrednio znają takimi jakimi są gratyfikacji w świecie, jako gratyfikacji, niebezpieczeństwa jako niebezpieczeństwa, i ucieczki jako ucieczki, wtedy uciekają z tego świata z jego bogami, Marą i Brahmą, w tym pokoleniu z jego pustelnikami i braminami, z jego bogami i ludźmi; stają się oderwane od niego, wyzwolone z niego, i trwają z umysłem pozbawionym barier. 

Refleksja nad światem 

Przy pewnej okazji Zrealizowany mieszkał w Rajagaha, w Bambusowym Gaju, w Sanktuarium Wiewiórek. Tam Zrealizowany odezwał się do mnichów tak:

Mnisi, pewnego razu w przeszłości, pewien człowiek wyszedł z Rajagaha i udał się nad Lotosowy Staw Sumaggadha, myśląc: „Dokonam refleksji o świecie”. Usiadł nad brzegiem Lotosowego Stawu Sumaggadha, i zastanawiał się nad światem. Wtedy, mnisi, ten człowiek zobaczył poczwórną dywizję armii wkraczającą do kwiatu lotosu nad brzegiem stawu. Zobaczywszy to, pomyślał: „Muszę być szalony! Musiałem zwariować! Zobaczyłem coś co nie istnieje w świecie”. Wtedy ten człowiek powrócił do miasta i poinformował wielki tłum ludzi: „Muszę być szalony! Musiałem zwariować! Zobaczyłem coś co nie istnieje w świecie”.

„Ale dlaczego, dobry człowieku, jesteś szalony? Jak to jest, że zwariowałeś? I co zobaczyłeś, co nie istnieje w świecie?”

„Tu, dobrzy panowie, opuściłem Rajagaha i poszedłem nad Lotosowy Staw Sumaggadha, myśląc: „Dokonam refleksji o świecie”. Usiadłem nad brzegiem Lotosowego Stawu Sumaggadha, i zastanawiałem się nad światem. Wtedy,dobrzy panowie, zobaczyłem poczwórną dywizję armii wkraczającą do kwiatu lotosu nad brzegiem stawu. Oto dlaczego jestem szalony, oto dlaczego zwariowałem, oto jak zobaczyłem to co nie istnieje w świecie”.

„Z pewnością jesteś szalony, dobry człowieku! Z pewnością zwariowałeś! Oto jak zobaczyłeś coś co nie istnieje w świecie”.

Jednakże, mnisi, to co ten człowiek zobaczył, było naprawdę realne, nie nierzeczywiste. Pewnego razu w przeszłości bogowie i demony stanęły do bitwy. W tej bitwie bogowie wygrali a demony przegrały. Będąc pokonanymi, demony przestraszyły się i wkroczyły do miasta demonów przez kwiat lotosu, ku niezadowoleniu bogów.

Zatem mnisi, nie rozmyślajcie nad światem, myśląc: 'świat jest wieczny', 'świat nie jest wieczny',' świat jest skończony', 'świat jest nieskończony', 'dusza i ciało to jedno', 'dusza to jedna rzecz, a ciało to druga rzecz', 'po śmierci Tathagata istnieje', 'po śmierci Tathagata nie istnieje', 'po śmierci Tathagata istnieje i nie istnieje', 'po śmierci Tathagata ani istnieje ani nie istnieje'. Z jakiego powodu? Ponieważ, mnisi, taka refleksja jest niekorzystna, nie należy do fundamentów świętego życia i nie wiedzie do beznamiętności, rozwiania złudzeń, wstrzymania, pokoju, bezpośredniej wiedzy, do oświecenia, do wygaszenia.

Kiedy rozmyślacie, mnisi, powinniście rozmyślać tak: 'To jest cierpienie'. 'To jest powstanie cierpienia'. 'To jest wstrzymanie cierpienia'. 'To jest droga prowadząca do wstrzymania cierpienia' .

Z jakiego powodu? Ponieważ to korzystne i należy do fundamentów świętego życia i wiedzie do beznamiętności, rozwiania złudzeń, wstrzymania, pokoju bezpośredniej wiedzy, do oświecenia, do wygaszenia.

Zatem mnisi, wysiłek musi zostać podjęty by zrozumieć: 'To jest cierpienie'. Wysiłek musi zostać podjęty by zrozumieć: 'To jest powstanie cierpienia'. Wysiłek musi zostać podjęty by zrozumieć: 'To jest wstrzymanie cierpienia'. Wysiłek musi zostać podjęty by zrozumieć: 'To jest droga prowadząca do wstrzymania cierpienia' . SN 55: 41