Król Daruisz i Heraklit – wymiana listów

Król Dariusz, syn Hystaspesa, pozdrawia mędrca Heraklita z Efezu.. Jesteś autorem traktatu O przyrodzie, trudnego do zrozumienia i interpretacji. Jeśli rozumieć pewne miejsca dokładnie według twoich słów, można dojść do wniosku, że jego siła polega na tym, iż daje teorię całego świata i wszystkiego, co w nim zachodzi, opartą na jakimś ruchu najbardziej boskim. W wielu jednak miejscach myśli twoje budzą wątpliwości, tak że nawet najwięksi znawcy dzieł filozoficznych nie są pewni, czy dobrze je interpretują. Przeto król Dariusz, syn Hystaspesa, pragnie twoich pouczeń i greckiego wykształcenia (παιδεία Ελληνική). Przybądź więc jak najrychlej przed moje oblicze do królewskiego pałacu. Grecy bowiem nie doceniają na ogół swoich mędrców i nieczuli są na piękno ich nauk, godne słuchania i poznania. Na moim dworze natomiast będziesz miał zapewnione pierwsze miejsce, w ciągu dnia piękne i pożyteczne rozmowy oraz życie odpowiadające twoim zasadom.

[A oto odpowiedź Heraklita:]

Heraklit z Efezu królowi Dariuszowi, synowi Hystaspesa, przesyła pozdrowienie.

Wszyscy ludzie żyjący na ziemi trzymają się z dala od prawdy i sprawiedliwości i z powodu haniebnej niewiedzy kierują się chciwością i żądzą sławy. Ja natomiast, unikając wszelkiej niegodziwości i pychy, z którą zawsze się łączy nienawiść, a przy tym czując odrazę do splendorów, nie mogę zdecydować się na wyjazd do kraju Persów, lecz wolę zgodnie ze swoimi poglądami poprzestawać na małym.

Tak postępował Heraklit nawet w stosunku do króla.

Za: Diogenes Leatrios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów

Tłumaczenie: Irena Kosińska, Kazimierz Leśniak, Witold Olszewski, Bogdan Kupisa