Stoicyzm – bardzo krótkie wprowadzenie

Według stoików wszelkie nieszczęście ludzkie pochodzi stąd, że ludzie dążą do zyskania lub zachowania dóbr, których nie mogą osiągnąć lub które mogą stracić, a i stąd również, że próbują uniknąć zła często nieuniknionego. Filozofia będzie więc tak wychowywać człowieka, by do tych tylko celów dążył, które są osiągalne, i tylko tego zła unikał, którego uniknąć może. Dobro które można osiągnąć zawsze, zło, którego zawsze można uniknąć, muszą – a jest to warunek konieczny – zależeć wyłącznie od ludzkiej wolności; będzie to zatem dobro moralne i zło moralne. One jedne zależą od nas, reszta od nas nie zależy. Reszta zatem – to, co nie zależy od nas – pochodzi z koniecznych powiązań przyczynowo-skutkowych leżących poza sferą naszej wolności, nie powinno więc robić nam różnicy, tj. nie powinniśmy czynić rozróżnień w jej obrębie, lecz przyjąć ją w całości jako to, czego chciał los. To dziedzina natury. Mamy więc do czynienia z całkowitym odwróceniem zwykłego sposobu widzenia rzeczy. Przechodzi się od „ludzkiego” widzenia rzeczywistości – takiego, w którym wartości zależą od namiętności – do „naturalnego” widzenia rzeczy, które stawia każde zdarzenie w wymiarze natury powszechnej.

Ta zmiana optyki jest trudna; koniecznie wymaga stopniowego przekształcenia wewnętrznego. Tu właśnie pora na ćwiczenia duchowe.

Pierre Hadot, Filozofia jako ćwiczenie duchowe, s.14-15

tłumaczenie: Piotr Domański

wydawnictwo Aletheia