Mistrzostwo nad drogami myśli

Przy pewnej okazji Zrealizowany mieszkał w Rajagaha, w Bambusowym Gaju, w sanktuarium wiewiórek. Wtedy bramin Vassakara, główny minister Magadha, podszedł do Zrealizowanego i wymienił z nim pozdrowienia, a kiedy kurtuazyjna i grzecznościowa wymiana zdań została zakończona, usiadł z boku i powiedział do Zrealizowanego:

„Mistrzu Gotama, opisujemy posiadającego cztery cechy jako wielkiego człowieka z wielką mądrością. Jakie cztery? Tu, ktoś jest wysoce uczony w różnych polach nauki. Rozumie znaczenie różnych twierdzeń, tak że może powiedzieć: 'To znaczenie tego twierdzenia; to znaczenie tamtego twierdzenia'. Ma dobrą pamięć, pamięta i przypomina sobie co zostało zrobione i powiedziane dawno temu. Jest obeznany i zręczny w wykonywaniu różnych prac gospodarza; posiada trzeźwy osąd na ich temat, ażeby móc je przeprowadzać i aranżować odpowiednio. Opisujemy posiadającego te cztery cechy jako wielkiego człowieka z wielką mądrością. Jeżeli Mistrz Gotama myśli, że to co mówię winno być zaaprobowane, nich to zaaprobuje. Jeżeli Mistrz Gotama myśli, że to co mówię winno być odrzucone, nich to odrzuci”.

„Ani nie zaaprobuję twojego twierdzenia, braminie, ani go nie odrzucę. Raczej, opisuję posiadającego cztery cechy jako wielkiego człowieka z wielką mądrością. Jakie cztery? Tu, praktykuje on dla dobra i szczęścia wielu ludzi; jest tym który ustanowił wielu ludzi w szlachetnej metodzie, to jest w dobroci Dhammy. Myśli cokolwiek chce pomyśleć i nie myśli niczego czego nie chce myśleć; wybiera cokolwiek chce wybrać i nie wybiera niczego czego nie chce wybrać; w taki sposób osiągnął mistrzostwo nad drogami myśli. Uzyskuje na życzenie, bez kłopotu czy trudności cztery jhany konstytuujące wyższy umysł i będące przyjemnymi przebywaniami tutaj i teraz. Z wyczerpaniem skaz, zrealizował dla samego siebie z bezpośrednia wiedzą, tutaj i teraz, wyzwolenie umysłu bez skaz, wyzwolenie przez zrozumienie, i wkroczywszy weń, trwa w nim. Ani nie aprobuję twojego twierdzenia, braminie, ani go nie odrzucę. Raczej, opisuję posiadającego cztery cechy jako wielkiego człowieka z wielką mądrością”.

„To cudowne, to wspaniałe, mistrzu Gotama, jak dobrze to zostało przedstawione przez mistrza Gotamę. Uważamy mistrza Gotamę za tego kto posiada te cztery cechy. Gdyż praktykuje on dla dobra i szczęścia wielu ludzi; jest tym który ustanowił wielu ludzi w szlachetnej metodzie, to jest w dobroci Dhammy. Myśli cokolwiek chce pomyśleć i nie myśli niczego czego nie chce myśleć; wybiera cokolwiek chce wybrać i nie wybiera niczego czego nie chce wybrać; w taki sposób osiągnął mistrzostwo nad drogami myśli. Uzyskuje na życzenie, bez kłopotu czy trudności cztery jhany konstytuujące wyższy umysł i będące przyjemnymi przebywaniami tutaj i teraz. Z wyczerpaniem skaz, zrealizował dla samego siebie z bezpośrednia wiedzą, tutaj i teraz, wyzwolenie umysłu bez skaz, wyzwolenie przez zrozumienie, i wkroczywszy weń, trwa w nim”.

„Z pewnością, braminie, twoje słowa są nachalne i niechciane, nie mniej, odpowiem ci. W rzeczy samej, praktykuję dla dobra i szczęścia wielu ludzi; jestem tym który ustanowił wielu ludzi w szlachetnej metodzie, to jest w dobroci Dhammy. Myślę cokolwiek chcę pomyśleć i nie myślę niczego czego nie chcę myśleć; wybieram cokolwiek chcę wybrać i nie wybieram niczego czego nie chcę wybrać; w taki sposób osiągnąłem mistrzostwo nad drogami myśli. Uzyskuję na życzenie, bez kłopotu czy trudności cztery jhany konstytuujące wyższy umysł i będące przyjemnymi przebywaniami tutaj i teraz. Z wyczerpaniem skaz, zrealizowałem dla samego siebie z bezpośrednią wiedzą, tutaj i teraz, wyzwolenie umysłu bez skaz, wyzwolenie przez zrozumienie, i wkroczywszy weń, trwam w nim”.

Ten kto odkrył dla dobra wszystkich istot

wyzwolenie z sideł śmierci;

kto ukazał Dhammę, metodę,

dla korzyści bogów i ludzi;

ten, w którym wielu ludzi pokłada zaufanie;

obeznany w tym co jest ścieżką a co nie jest ścieżką,

będący bez skaz ze spełnionym zadaniem;

Przebudzony niosący swe ostatnie ciało

jest nazywany „wielkim człowiekiem o wielkiej mądrości”.

AN IV, 35