Żyć zgodnie z naturą

Dlatego Zenon powiedział pierwszy w swym dziele O naturze człowieka, że dalszym najwyższym celem jest żyć zgodnie z naturą, to znaczy żyć zgodnie z cnotą (κατ' άρετήν). W tym kierunku prowadzi nas natura. To samo głosi także Kleantes w traktacie O rozkoszy oraz Poseidonios i Hekaton w księgach O celach. Z drugiej strony cnotliwe życie nie różni się od życia opartego na doświadczalnej znajomości procesów natury, jak mówi Chryzyp w pierwszej księdze O celach, nasze bowiem natury są cząstkami wszechświata. Dlatego celem naszym staje się życie zgodne z naturą, a więc życie zgodne z naszą własną naturą i z naturą wszechświata, tj. nieczynienie tego, czego zabrania wspólne prawo, którym jest wszystko przenikający zdrowy rozum (όρθός λόγος), identyczny z Zeusem, władcą i panem wszystkiego, co istnieje. I na tym właśnie polega cnotliwość szczęśliwego i pogodnego życia, że wszystko czyni się zgodnie z własnym głosem wewnętrznym (δαίμων) i z wolą rządcy wszechświata. Diogenes [z Babilonu] mówi wyraźnie, że celem człowieka jest rozważny wybór tych rzeczy, które są zgodne z naturą, Archedemos zaś twierdzi, że celem życia jest wy pełnianie wszystkich powinności (τα καήκοντα). Przez naturę, z którą należy zgodnie żyć, Chryzyp rozumie zarówno wspólną naturę l, jak i swoiście ludzką naturę. Kleantes natomiast przyjmuje wyłącznie wspólną naturę, której należy słuchać, a pomija po jęcie natury swoiście ludzkiej. Cnota według niego jest to harmonijne usposobienie (δεάθεσις όμολογουμέυη); jest godna wyboru dla samej siebie, a nie ze względu na jakąś obawę czy nadzieję, czy jakiekolwiek okoliczności zewnętrzne. W niej tkwi szczęście jako w duszy stworzonej dla zharmonizowania całego życia. Rozumne stworzenie deprawuje się czasem pod wpływem niszczących czynników oddziałujących z zewnątrz, a czasem pod wpływem nauk swych towarzyszy, na- tura natomiast nigdy nie daje podniet do deprawacji. Cnota jest doskonałością (τελείωσιζ) właściwą danej rzeczy, i w tym sensie mówimy np. o doskonałości (αρετή) posągu może być bezwiedna, jak np. zdrowie, albo świadoma, jak mądrość.

Za: Diogenes Leatrios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów

Tłumaczenie: Irena Krońska