Stoicyzm to filozofia zgodności ze
sobą samym. Filozofia ta opiera się na ważnym intuicyjnym
uchwyceniu istoty życia. Żywa jednostka od razu, od pierwszej
chwili istnienia pozostaje w instynktownej zgodności ze sobą: dąży
do zachowania siebie i do miłowania własnej egzystencji i
wszystkiego, co może ją podtrzymać. Ta zgodność instynktowna
staje się moralną zgodnością z sobą samym, gdy człowiek własnym
rozumem odkrywa, że to uświadomiony wybór zgodności ze sobą, że
to sama czynność wyboru stanowi najwyższą wartość, nie stanowią
jej zaś obiekty, ku jakim kieruje się instynkt zachowawczy. Jest
tak dlatego, że celowa, świadoma zgodność ze sobą zbiega się z
dążeniem Rozumu powszechnego, nie tylko czyniącego każdą istotę
żywą bytem zgodnym z nim samym, lecz sprawiającego, że również
cały świat staje się istotą żywą, zgodną z sobą samą, jak
utrzymuje to Marek Aureliusz (IV, 23): „Wszystko, co zgodne z tobą,
zgodne jest ze mną, o, świecie”. A społeczność ludzka,
społeczność tych, co uczestniczą w tym samym logosie, w tym samym
rozumie, tworzy z kolei idealne Państwo, którego zgodność z sobą
samym zapewniają Rozum i Prawo. Oczywiste zatem, że Rozum każdej
jednostki wymaga, przy łączeniu myśli i słów, dialektycznej i
logicznej spójności ze sobą samym. Ta spójność ze sobą stanowi
zatem fundamentalną zasadę stoicyzmu. Dla Seneki* wszelka mądrość
zawiera się w formule: „Zawsze chcieć tego samego, zawsze
odmawiać tego samego”. Zbyteczne dodawać, pisze dalej Seneka,
drobne zastrzeżenie: „pod warunkiem, że to, czego się chce, jest
dobre moralnie”, bo powiada: „Ta sama rzecz może podobać się
powszechnie i stale, tylko gdy jest moralnie prosta”. Mamy tu
dalekie echo, formuł, w jakich Zenon, twórca stoicyzmu, definiował
najwyższe dobro: „Żyć w sposób spójny (homologoumenos)
czyli żyć według jednej i harmonijnej reguły życiowej, bo kto
żyje w niespójności, jest nieszczęśliwy”.
* Seneka, Listy moralne do Lucyliusza,
dz, cyt, 20, 2-5
Pierre Hadot – Twierdza wewnętrzna
ss. 83-84
tłumaczenie: Piotr Domański
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Uwaga: tylko uczestnik tego bloga może przesyłać komentarze.