James i Ja

Dla Jamesa (1890) Ja stanowi niekwestionowany, elementarny i uniwersalny fakt życia psychicznego oraz fundamentalną jednostkę naukowej analizy psychicznego funkcjonowania człowieka. Ja ma tu dwoistą naturę – składa się z podmiotu poznającego (czystego ego), czyli I, oraz obiektu poznania (Ja empirycznego), określanego mianem Me. Ja jest więc jednocześnie podmiotem doświadczającym, strumieniem świadomości, w którym jednostka doznaje, spostrzega, myśli, oraz sumą różnych wyobrażeń Ja (wszystkiego, co osoba może nazwać własnym). Analizując Ja w całej złożoności, jak pisze James (1890), trzeba wziąć pod uwagę jego trzy aspekty: składniki, czyli Ja materialne, społeczne oraz najbardziej „wewnętrzne” Ja duchowe, uczucia z nimi związane oraz działania motywowane ochroną i umacnianiem składników. Czyste ego jest – według Jamesa – strumieniem wrażeń, którego ważnym elementem jest myśl osądzająca. Działa ona jako część rozpoznająca i przechowująca przeszłe, uświadomione fakty, a zarazem będąca odpowiedzialną za jedność i spójność świadomości.

Aleksandra Pilarska

Ja i tożsamość a dobrostan psychiczny