Jakąż dumą jest odkrycie, że nic do was nie należy

Nigdy dość pochwały dla utopii za to, że ukazały zgubne skutki własności, horrendum, jakim ona jest, klęski, których jest przyczyną. Mały czy wielki, każdy posiadacz jest skalany, skażony aż do głębi: jego skażenie promieniuje na wszelki przedmiot, którego on dotyka lub który sobie przywłaszcza. Wystarczy tylko zagrozić jego „fortunie”, wystarczy tylko go ogołocić, a osiągnie on świadomość, na którą w normalnych warunkach by się nie zdobył. Aby przybrać ponownie ludzki wygląd, aby odzyskać „duszę”, musi popaść w ruinę lub na nią przystać. Rewolucja mu w tym pomoże. Przywracając go do stanu pierwotnej nagości, unicestwia go bezpośrednio i zbawia w wymiarze absolutnym, albowiem wyzwala, rzecz jasna wewnętrznie, tych samych w których godzi: posiadaczy; przeklasowuje ich, sprowadza do miejsca jakie kiedyś zajmowali i naprowadza na wartości, które zdradzili. Ale zanim jeszcze znajdzie sposób bądź okazję, aby w nich ugodzić, utrzymuje w nich zbawczy lęk; zakłóca im sny, żywi ich koszmary, a koszmar jest początkiem metafizycznego przebudzenia. Ujawnia więc swą pożyteczność jako czynnik niszczenia; choćby była zgubna, jedna rzecz zawsze jej gwarantuje odkupienie: wie ona mianowicie jakim terrorem się posłużyć, aby wstrząsnąć światem właścicieli, tym najstraszliwszym ze wszystkich światów. Wszelka forma własności, nie bójmy się tego podkreślić, degraduje, upadla, schlebia potworowi uśpionemu w głębi każdego z nas. Mieć coś w ręku, cokolwiek, choćby i miotłę, cokolwiek poczytać za swoje dobro – to uczestniczyć w powszechnej niegodziwości. Jakąż dumą jest odkrycie, że nic do was nie należy, jakimże objawieniem! Uważaliście się za ostatniego z ludzi i oto nagle, zaskoczeni i jakby olśnieni ubóstwem już nie cierpicie, wprost przeciwnie, z ubóstwa czerpiecie pychę. I życzycie sobie, aby być równie ogołoconym jak święty lub szaleniec.

Cioran, Historia i utopia s 131-132

tłumaczenie: Marek Bieńczyk