Namiętności

Łacińskie passio, gceddepathe użyte w liczbie pojedynczej z reguły oznacza cierpienie, także cierpienie Chrystusa. Natomiast używane w liczbie mnogiej nabiera znaczenia przede wszystkim negatywnego, które dobrze oddaje polskie słowo - namiętności. Namiętności atakują przede wszystkim zmysły, ale także serce człowieka. Są to gwałtowne porywy odciągające człowieka od Boga. Bywają jednym ze sposobów działania demonów. Rzadziej, ale spotyka się u Izaaka także określenie namiętności użyte w znaczeniu pozytywnym, jako gwałtowny poryw ku Bogu, w górę.

Namiętności są bliskie myślom - logismoi - one też z reguły rozpraszają mnicha, odwodzą go od jego drogi, dokuczają mu i bywają, podobnie jak namiętności, narzędziem działania demonów. Prawdopodobnie myśli dotyczą raczej wyższych części duszy, natomiast namiętności części niższych, zmysłowych, ale nie należy tego podziału traktować zbyt sztywno.

Tak jak „namiętność" jest jednym z ważniejszych pojęć opisujących przeszkody na drodze do Boga, tak samo pojawia się u Izaaka zaczerpnięte od stoików określenie ideału beznamiętności - apatheia To pojęcie należy do kanonu pojęć stoickich opisujących ideał doskonałości człowieka. W niniejszym tomie pojęcie „beznamiętność" pojawia się co prawda tylko raz, ale w kazaniu zawartym w innym zbiorze Izaak zawarł znakomite określenie tej beznamiętności, jaka jest osiągalna tu, na ziemi: „Cóż to takiego jest ludzka apatheia? Nie polega ona na nieodczuwaniu namiętno­ści, lecz na ich nieakceptowaniu".

Za: Św. Izaak z Niniwy, Gramatyka życia duchowego, wstęp, przekład z języka włoskiego, opracowanie i redakcja naukowa: Ks. Jan Słomka, Biblioteka Ojców Kościoła, Wydawnictwo „M”, Kraków 2010