Namarupa

Namarupa to nie umysł-i-materia. Rupa to z pewnością „materia” (czy „substancja”), ale nama nie jest umysłem. Kiedy nama jest rozumiana jako „umysł” czy „mentalność” to nieuniknienie włącza vińńanę czy świadomość – jak, na przykład w Visuddhimagga (Rozdział XVIII). To całkowicie bez usprawiedliwienia w Suttach; i jest wystarczająco jasne, że jakikolwiek sposób myślenia proponujący uczynić fundamentalny rozdział pomiędzy „umysłem” i „materią”, szybko znalazłby się wśród nie dających się pokonać problemów. „Umysł” już oznacza „wyobraźnię” jako w opozycji do „rzeczywistości”, i nie może również być w opozycji do „materii”. „Rzeczywistość” i „materia” nie są w żadnym razie tą sama rzeczą – czy rzeczywisty ból (jako w opozycji do wyobrażonego bólu) jest również materialnym bólem? Są, z pewnością, rozliczne rozróżnienia pomiędzy ciałem a umysłem (w różnych sensach); i możemy mówić o cielesnym (kayika) bólu jako w opozycji do mentalnego czy wolicjonalnego (cetasika) bólu ale te dystynkcje są całkiem odmiennego rodzaju. Cielesny ból może być rzeczywisty lub wyobrażony, tak jak i wolicjonalny ból (smutek), ale materialny ból – bolesne uczucie składające się z materii – jest sprzecznością terminów. Proszę zaobserwować, że są dwa odmienne znaczenia słowa cetasika na dwóch kolejnych stronach tej samej Sutty [Majjhima v,4]: (i) odnajdujemy, że sańńa i vedana są cittasankhara ponieważ są cetasika; i (ii) na stronie następnej odnajdujemy, że vedana może być albo kayika albo cetasika. Citta i cetasika nie są w Suttach ściśle ustalonymi terminami, i mają zarówno różne odcienie jak i dwa pryncypialne [i niekompatybilne] znaczenia zgodne z kontekstem, tak samo jak ich najbliższy angielski ekwiwalent, „mind”, „mental” [umysł, mentalny] – co jednakże odpowiada także mano -. W (i) ewidentnie, cetasika jest „mentalnością” jako w opozycji do „materialności”. A w (ii) jest „mentalnością” jako w opozycji do „zmysłowości”. W Suttach kontekst określa znaczenie, i konfuzja tych dwóch znaczeń nie powstaje; ale fragment z Russella zapewni nam uderzające zbłądzenie w rozróżnieniu pomiędzy nimi: „Nie wiem jak podać precyzyjna definicję słowa 'mentalny' ale coś może być uczynione przez wyliczenie przypadków które są bez wątpienia mentalne: wierzenie, wątpienie, chcenie, bycie zadowolonym czy w bólu, są z pewnością mentalnymi zjawiskami, tak jak to co możemy nazwać doświadczeniami, widzeniem, słyszeniem, wąchaniem, generalnie postrzeganiem”. „Umysł” czy to w angielskim czy Pali [mano, citta], reprezentuje intersekcję wzajemnie niekompatybilnych konceptów. Pomieszanie staje się jeszcze większe przez niezrozumienie omawiane w PHASSA, gdzie materia jest uznawana jako wywnioskowane istnienie w przypuszczalnym „zewnętrznym świecie” poza moim doświadczeniem.)

Nanavira Thera

(Przypis w artykule o nama)