Moralność, koncentracja i mądrość

Trening w Dhammie obejmuje moralność, koncentrację i zrozumienie, czy mądrość. Jest naturalne, że nauczyciele mogą kłaść większy nacisk na te aspekty praktyki, które preferują. Nie powinniśmy jednak pokładać zaufania w tym kto otwarcie lekceważy moralność, czy to w słowach, czy też swoim zachowaniem. W Dhammie nie ma miejsca na szalonych joginów o dziwacznych zachowaniach. To co ludzie czasami uznają za "szaloną mądrość mistrza" jest po prostu wynikiem stanów chciwości, nienawiści i złudzenia, obecnych w jego umyśle:

„Ale braminie, czy omijając te dwie rzeczy, człowiek może w zgodzie z prawdą powiedzieć: 'Jestem braminem?'” „Nie, Gotamo, gdyż mądrość jest oczyszczana przez moralność a moralność jest oczyszczana przez mądrość: gdzie jedno jest, drugie jest, moralny człowiek posiada mądrość i mądry człowiek jest moralny i połączenie moralności i mądrości jest nazywane najwyższą rzeczą na świecie. Tak jak jedna ręka myje drugą, jedna stopa drugą, tak też mądrość jest oczyszczane przez moralność a moralność jest oczyszczana przez mądrość i te połączenie jest najwyższą rzeczą w świecie.

„Tak to jest, braminie. Mądrość jest oczyszczana przez moralność a moralność jest oczyszczana przez mądrość: gdzie jedno jest, drugie jest, moralny człowiek posiada mądrość i mądry człowiek jest moralny i połączenie moralności i mądrości jest nazywane najwyższą rzeczą na świecie. Tak jak jedna ręka myje drugą, jedna stopa drugą, tak też mądrość jest oczyszczane przez moralność a moralność jest oczyszczana przez mądrość i te połączenie jest najwyższą rzeczą w świecie”. D 5

AN VI, 105

Mnisi, są te trzy rodzaje istnienia do porzucenia; i należy się trenować w trzech rzeczach. Jakie trzy rodzaje istnienia są do porzucenia? Istnienie w sferze zmysłowej, istnienie w sferze materialnej, i istnienie w sferze niematerialnej: te trzy rodzaje istnienia do porzucenia. W czym należy się trenować? W wyższej moralności, wyższej koncentracji, wyższej mądrości. Należy się trenować w tych trzech rzeczach.

Kiedy mnich porzucił te trzy rodzaje istnienia i wypełnił te trzy treningi, jest nazywany mnichem który odciął pragnienie, zerwał pęto, i przez całkowite przebicie się przez wyobrażenie, zakończył cierpienie.

AN IV, 136,

Mnisi, są te cztery rodzaje osób w świecie. Jakie cztery? Tu, mnisi, pewna osoba nie wypełnia moralności, koncentracji i mądrości. Inna osoba wypełnia moralność ale nie wypełnia koncentracji i mądrości. Jeszcze inna osoba wypełnia moralność i koncentrację ale nie wypełnia mądrości. I jeszcze inna osoba wypełnia moralność, koncentrację i mądrość. Takie są te cztery rodzaje osób w świecie.

AN IV, 137

Mnisi, są te cztery rodzaje osób w świecie. Jakie cztery? Tu, mnisi, pewna osoba nie ceni moralności ani nie bierze moralności za autorytet, nie ceni koncentracji ani nie bierze koncentracji za autorytet, nie ceni mądrości ani nie bierze mądrości za autorytet.

Inna osoba ceni moralność i bierze moralność za autorytet, ale nie ceni koncentracji ani nie bierze koncentracji za autorytet, nie ceni mądrości ani nie bierze mądrości za autorytet.

Wciąż inna osoba ceni moralność i bierze moralność za autorytet, ceni koncentrację i bierze koncentrację za autorytet, ale nie ceni mądrości ani nie bierze mądrości za autorytet.

I wciąż inna osoba ceni moralność i bierze moralność za autorytet, ceni koncentrację i bierze koncentrację za autorytet, ceni mądrość i bierze mądrość za autorytet.

Takie są te cztery rodzaje osób w świecie.

AN IV, 1

Tak usłyszałem. Przy pewnej okazji Zrealizowany mieszkał wśród Vajjiów w Bhandagama. Tam Zrealizowany odezwał się do mnichów: „Mnisi!” „Czcigodny panie”, odpowiedzieli ci mnisi. Zrealizowany powiedział to: „Mnisi, to z powodu nie zrozumienia i nie spenetrowania czterech rzeczy, wy i ja podróżowaliśmy i wędrowaliśmy przez tak długi czas. Jakich czterech?

To, mnisi, z powodu nie zrozumienia i nie spenetrowania szlachetnej moralności, szlachetnej koncentracji, szlachetnej mądrości, szlachetnego wyzwolenia, wy i ja podróżowaliśmy i wędrowaliśmy przez tak długi czas.

Szlachetna moralność została zrozumiana i spenetrowana. Szlachetna koncentracja została zrozumiana i spenetrowana. Szlachetna mądrość została zrozumiana i spenetrowana. Szlachetne wyzwolenie zostało zrozumiane i spenetrowane. Pragnienie istnienia zostało odcięte, czynnik wiodący do istnienia został zniszczony, nigdy więcej odnowy istnienia”.

Oto co powiedział Zrealizowany. To powiedziawszy, Pomyślny, Nauczyciel, dodał dalej:

„Moralne zachowanie, koncentracja, mądrość

i nieprzewyższone wyzwolenie:

te rzeczy, jaśniejący Gotama

zrozumiał sam.

Poznawszy bezpośrednio te rzeczy,

Budda naucza Dhammy mnichom.

Nauczyciel, kładący kres cierpieniu,

Ten z wizją, zrealizował wygaszenie”.

AN III, 81

Mnisi, są trzy zadania pustelnika, których pustelnik winien się podjąć. Jakie trzy? Podjęcie się treningu w wyższej moralności, podjęcie się treningu w wyższym umyśle, podjęcie się treningu w mądrości. Takie są te trzy zadania pustelnika, których pustelnik winien się podjąć

Zatem, mnisi, powinniście się trenować w ten sposób: „Będziemy mieć pilną chęć podjęcia się treningu w wyższej moralności; będziemy mieć pilną chęć podjęcia się treningu w wyższym umyśle; będziemy mieć pilną chęć podjęcia się treningu w wyższej mądrości”. To w taki sposób powinniście się trenować.

AN III, 82

Mnisi, załóżmy że osioł podążałby tuż za stadem krów [myśląc] „Ja także jestem krową, ja także jestem krową”. Ale jego wygląd nie byłby taki jak wygląd krów, jego głos nie byłby taki jak głos krów, odcisk jego nóg nie byłby taki jak odciski nóg krów. A jednak podąża on za stadem krów, myśląc: „Ja także jestem krową, ja także jestem krową”.

Tak też, mnich mógłby podążać tuż za Zgromadzeniem mnichów, [myśląc] „Ja także jestem mnichem, ja także jestem mnichem”. Ale jego chęć podjęcia się treningu w wyższej moralności; jego chęć podjęcia się treningu w wyższym umyśle; jego chęć podjęcia się treningu w wyższej mądrości, nie jest taka jak u innych mnichów. A jednak podąża on za Zgromadzeniem mnichów, [myśląc] „Ja także jestem mnichem, ja także jestem mnichem”.

Zatem, mnisi, powinniście się trenować w ten sposób: „Będziemy mieć pilną chęć podjęcia się treningu w wyższej moralności; będziemy mieć pilną chęć podjęcia się treningu w wyższym umyśle; będziemy mieć pilną chęć podjęcia się treningu w wyższej mądrości”. To w taki sposób powinniście się trenować.

AN III, 83

Mnisi, są trzy podstawowe zadania rolnika. Jakie trzy? Tu, rolnik przede wszystkim orze i bronuje pole. Następnie, sieje nasiona w odpowiednim czasie. I wtedy okazjonalnie nawadnia i osusza pole. Takie są te trzy podstawowe zadania rolnika.

Tak też, mnisi, są trzy podstawowe zadania mnicha. Jakie trzy? Podjęcie się treningu w wyższej moralności, podjęcie się treningu w wyższym umyśle, podjęcie się treningu w wyższej mądrości. Takie są te trzy zadania mnicha, których pustelnik winien się podjąć.

Zatem, mnisi, powinniście się trenować w ten sposób: „Będziemy mieć pilną chęć podjęcia się treningu w wyższej moralności; będziemy mieć pilną chęć podjęcia się treningu w wyższym umyśle; będziemy mieć pilną chęć podjęcia się treningu w wyższej mądrości”. To w taki sposób powinniście się trenować.

AN III, 87 Reguły treningu

Mnisi, co dwa tygodnie, więcej niż sto pięćdziesiąt reguł treningu jest recytowanych; szlachetnie urodzeni, pragnący swego dobra, trenują się w nich. Wszystkie one są w obrębie tych trzech treningów. Jakich trzech? Treningu w wyższej moralności, treningu w wyższym umyśle, treningu w wyższej mądrości. Takie są te trzy treningi, w obrębie których znajdują się reguły treningu.

Tu, mnisi, mnich wypełnia moralne zachowanie, ale kultywuje koncentrację i mądrość tylko w umiarkowanym wymiarze. Popełnia wykroczenia odnośnie mniejszych i mniej istotnych reguł treningu, i rehabilituje się. Z jakiego powodu? Ponieważ, nie powiedziałem, że jest do tego niezdolny. Ale w odniesieniu do tych reguł treningu, stanowiących podstawy świętego życia, będących w zgodzie ze świętym życiem, jego zachowanie jest stałe i pewne. Podjąwszy reguły treningu, trenuje się w nich. Ze zniszczeniem trzech pęt, jest co-najwyżej-siedem-razy osiągającym, który podróżując i wędrując wśród bogów i ludzi co najwyżej siedem razy, zakańcza cierpienie. Ze zniszczeniem trzech pęt, jest z rodziny-do-rodziny osiągającym, który podróżując i wędrując wśród dobrych rodzin dwa czy trzy razy, zakańcza cierpienie. Ze zniszczeniem trzech pęt, i umniejszeniem chciwości, nienawiści i złudzenia, jest raz powracającym, który powróciwszy tylko raz na ten świat, zakańcza cierpienie.

Inny mnich wypełnia moralne zachowanie, i koncentrację ale kultywuje mądrość tylko w umiarkowanym wymiarze. Popełnia wykroczenia odnośnie mniejszych i mniej istotnych reguł treningu, i rehabilituje się. Z jakiego powodu? Ponieważ, nie powiedziałem, że jest do tego niezdolny. Ale w odniesieniu do tych reguł treningu, stanowiących podstawy świętego życia, będących w zgodzie ze świętym życiem, jego zachowanie jest stałe i pewne. Podjąwszy reguły treningu, trenuje się w nich. Ze zniszczeniem pięciu niższych pęt, jest kierowany pod prąd, ku królestwu Akanittha … osiągającym wygaszenie z wysiłkiem … osiągającym wygaszenie bez wysiłku … osiągającym wygaszenie przy lądowaniu … osiągającym wygaszenie w interwale.

Inny mnich wypełnia moralne zachowanie, koncentrację i mądrość. Popełnia wykroczenia odnośnie mniejszych i mniej istotnych reguł treningu, i rehabilituje się. Z jakiego powodu? Ponieważ, nie powiedziałem, że jest do tego niezdolny. Ale w odniesieniu do tych reguł treningu, stanowiących podstawy świętego życia, będących w zgodzie ze świętym życiem, jego zachowanie jest stałe i pewne. Podjąwszy reguły treningu, trenuje się w nich. Z wyczerpaniem skaz, realizuje sam dla siebie przez bezpośrednią wiedzę, tutaj i teraz, wyzwolenie umysłu bez skaz, wyzwolenie przez zrozumienie i wkroczywszy w nie, trwa w nim.

I tak, mnisi, ten kto kultywuje częściowo, osiąga częściowy sukces, ten kto kultywuje w pełni, osiąga pełny sukces. Te reguły treningu, powiadam, nie są bezowocne.