Paticcasamuppada i wstrzymanie percepcji i uczucia

„Czcigodny panie, jak wiele jest tu determinacji?" „Trzy są determinacje, determinacja ciała, determinacja mowy i determinacja umysłu”. "Dobrze, czcigodny panie", rzekł gospodarz Citta. Dalej po ucieszeniu się i uradowaniu słowami czcigodnego Kamabhu zadał mu kolejne pytanie:

„Ale czcigodny panie, co jest determinacją ciała? Co jest determinacją mowy? Co jest determinacją umysłu?" " Wdech i wydech, gospodarzu to determinacja ciała; myślenie i rozważanie to determinacja mowy; percepcja i uczucie to determinacja umysłu". "Dobrze, czcigodny panie", rzekł gospodarz Citta. Dalej po ucieszeniu się i uradowaniu słowami czcigodnego Kamabhu zadał mu kolejne pytanie:

„Ale czcigodny panie, dlaczego wdech i wydech to determinacja ciała? Dlaczego myślenie i rozważanie to determinacja mowy? Dlaczego percepcja i uczucie to determinacja umysłu?”- „Gospodarzu, wdech i wydech są cielesne, te rzeczy są związane z ciałem, dlatego wdech i wydech to determinacja ciała. Najpierw, gospodarzu, człowiek myśli i rozważa potem mówi, dlatego myślenie i rozważanie jest determinacją mowy. Percepcja i uczucie są mentalne, te rzeczy są związane z umysłem, dlatego percepcja i uczucie są determinacją umysłu”. Mówiąc „dobrze”, gospodarz Citta po ucieszeniu się i uradowaniu słowami czcigodnego Kamabhu zadał mu kolejne pytanie: … cała Sutta 

Celem Nauki Buddy jest uspokojenie wszystkich determinacji. Jak długo świadomość wspiera się na nietrwałych rzeczach, mamy współzależne powstawanie, samsarę, zniewolenie. Jest ciało, mowa, umysł kogoś, kto tworzy nowe działanie (karmę). Wstrzymanie percepcji i uczucia jest rozwiązaniem niejako siłowym, z coraz głębszym skupieniem medytacyjnym, z pola świadomości znikają kolejno obiekty identyfikacji, a po osiągnięciu wstrzymania percepcji i uczucia, nie ma już nic z czym świadomość zwykła się identyfikować. Podczas gdy jest możliwe, by po wyjściu z osiągnięcia percepcji i uczucia mnich dalej skłaniał się ku wyobrażeniu „jestem”, dzięki wiedzy uzyskanej w tym osiągnięciu, niemożliwe jest by powstała u niego idea „jestem tym”.

Oczywiście sankhara, determinacje w formule współzależnego powstawania mogą też oznaczać działanie – kammę, jednak zacytowana tu Sutta jasno pokazuje, że determinacje we współzależnym powstawaniu trzeba rozumieć w znacznie szerszym sensie. Nie ogranicza się on do tych trzech, wymienionych tu przez Suttę, one zostały wymienione ze względów dydaktycznych, by ukazać że celem buddyjskiej praktyki jest uspokojenie wszystkich determinacji i przez to wstrzymanie świadomości, o czym zresztą mówi formuła współzależnego powstawania: ze wstrzymaniem determinacji, wstrzymanie świadomości. Oczywiście, w pewnym sensie świadomość jest obecna i u arahata, jednak pytanie: gdzie właściwie jest ten arahat? Bo jak mówi Sutta

Ignorancja jest wpisana we wszystkie te stany. Ale z zanikiem i wstrzymaniem ignorancji, nie istnieje to ciało determinowane przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie; ta mowa determinowana przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie; ten umysł determinowany przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie. To pole nie istnieje, ta strona nie istnieje, ta baza nie istnieje, ta fundacja nie istnieje, determinowane przez którą, przyjemność i ból powstają wewnętrznie. SN 12: 25

Ale kwestia „zlokalizowania” arahata to temat na osobną dyskusję.