Paticcasamuppada - wypisy i komentarze 4

„Czy mówicie tylko o tym, coście sami poznali, zobaczyli i zrozumieli?” „Tak, czcigodny panie”. „Dobrze, mnisi. Zatem zostaliście poprowadzeni przeze mnie tą Dhammą, widzialną tutaj i teraz, bezpośrednią, zapraszającą do wglądu, naprowadzającą, do osobistego doświadczenia przez ludzi mądrych”. M 38

Bardzo ważną rzeczą jest zdanie sobie sprawy, że co prawda w praktyce buddyjskiej chodzi o zakończenie procesu transformacji i uwolnienie się od samsary, samo w/p nie jest opisem procesu, w jaki sposób dochodzi do ponownych odrodzin, ale opisem doświadczenia puthujjany, bo to właśnie niewiedza o tym czym w rzeczywistości jest doświadczenie puthujjany jest przyczyną odwiecznego zniewolenia. Można to wyrazić słowami: „Z ignorancją na temat współzależnego powstawania, współzależne powstawanie” … Jeszcze innymi słowami, we w/p chodzi o to by puthujjana zobaczył tutaj i teraz własną ignorancję, a nie by zobaczył jak świadomość przechodzi z ciała do ciała, zobaczenie czego po prostu dla większości ludzi jest niemożliwe, gdyż wymaga paranormalnych zdolności. „Czy mówicie tylko o tym, coście sami poznali, zobaczyli i zrozumieli?” Jednym z objawów ignorancji jest branie rzeczy które są obiektem wiary, za rzeczy które są obiektem bezpośredniej wiedzy. Nasze przyszłe narodziny są dla nas obiektem wiary i takim muszą pozostać, nawet jeżeli pojawi się u nas wgląd we współzależne powstawanie. Kto wierzy, że można poznać coś czego się ewidentnie nie da poznać (przynajmniej bez rozwinięcia zdolności nadnaturalnych) jest po prostu bardzo nieinteligentny i dorównuje w swej ignorancji temu kto swoją wiarę bierze za wiedzę, jak to się przytrafia wielu ludziom religii i ateistom,„wiedzącym”, że Bóg jest lub, że nie ma Boga. Dhamma jest widzialna tutaj i teraz przez inteligentnych ludzi, którzy kiedy wierzą, rozumieją „wierzę”, kiedy poznają bezpośrednio, rozumieją „wiem i widzę”.