Dążenie do spójności - podstawowy motyw Ja

Koncepcja wielorakiego Ja szybko zyskała główną pozycję w teoretycznych analizach, a liczne badania empiryczne doprowadziły do wyodrębnienia w strukturze Ja wielu subsystemów o różnych funkcjach regulacyjnych i obszarach zachowań, do których się odnoszą. Należy przy tym podkreślić, że ujmowanie Ja jako konglomeratu różnych Ja nie zmienia faktu, iż z perspektywy osoby Ja „sprawia wrażenie” jednolitego systemu. Jak zauważają Rowan i Cooper (2008), jednostka jest kimś, kto wychodzi na spotkanie swojego świata za pośrednictwem wielu pojęć Ja, a jednocześnie zachowuje znaczącą spójność nie tylko na poziomie poszczególnych części, ale i całego systemu*.

*W istocie większość ujęć Ja wskazuje na dążenie do spójności jako podstawowy motyw Ja, a dynamiczne napięcie między rozbieżnością a integracją jako element procesu organizowania się Ja (Greenwald i Pratkanis, 1984; Markus i Wurf, 1987). Sposób spełniania się dążenia do spójności bywa wyjaśniany poprzez analogię Ja do: a) teorii siebie, której wartość opisowa i predyktywna zależy od logicznej spójności poszczególnych postulatów; b) ochronnego szkieletu formowanego drogą nieświadomego wzmacniania własnej wartości (poprzez zniekształcenia procesów spostrzegania i oceny siebie); c) systemu samoregulującego funkcjonującego na bazie schematów modułowych powiązanych redukującymi rozbieżności sprzężeniami zwrotnymi; d) narracji, której koherencja decyduje o jej przydatności i adekwatności (van Halen, 2002).

Aleksandra Pilarska

Ja i tożsamość a dobrostan psychiczny