Abba Agaton

Święty, 21 X. Żył na początku V w., najpierw w Tebaidzie, następnie w Sketis i Troe, po roku 434. Synaksaria koptyjskie uważają go za stylitę. Stanowi przeciwstawienie Arseniusza: jest uosobieniem dobroci i słodyczy: „Gdybym mógł spotkać trędowatego - mówił - i wziąć jego ciało, a dać mu w zamian własne, byłbym szczęśliwy" (n. 26). Opierając się na świadectwach jego ucznia Abra­hama, pisał o tym współczesny mu Izajasz ze Sketis: „Zachował pokój ze wszystkimi braćmi, z którymi mieszkał. Wszyscy go kochali i naśladowali jego tryb życia" (30,5E, Abbe Isaie, Recuil ascetique, Abbaye de Bellefontaine 1976, 288). Uczniami jego byli między innymi Alek­sander i Zoilus. Powołuje się na niego Doroteusz z Gazy (37,52,68,102, PSP 27, 59,67,77,97) oraz Barsanufiusz i Jan (List 261, 340, 342, 410). Por. S. Salaville, DHGE 1, 1912, 915; G. Eldarov BS 1, 1961, 344; L Regnault, CoptE 1, 1991, 64n; O'Leary 65; BHLI, 24. (...)

2(84). Powiedział abba Agaton: „Mnich nie powinien pozwolić, aby sumienie oskarżało go o cokolwiek".

8(90). Pytano abba Agatona, co jest lepsze: asceza fizyczna czy czujność wewnętrzna. Odrzekł starzec: „Człowiek jest jak drzewo: asceza fizyczna to liście, a czujność wewnętrzna to owoc. A ponieważ, jak napisano, każde drzewo, które nie rodzi dobrego owocu, będzie wycięte i w ogień wrzucone - więc oczywiście celem wszystkich naszych wysiłków jest owoc, czyli czujność duchowa. I liści jednak trzeba pilnować i dbać o nie, to znaczy o zewnętrzną ascezę".

11 (93). Ten sam szedł kiedyś z uczniami, a jeden z nich znalazł na drodze zielone ziarnko grochu i zapytał starca: „Ojcze, czy mogę je wziąć?" Starzec spojrzał na niego ze zdumieniem i odrzekł: „A to ty je tu położyłeś?" Brat na to: „Nie". A starzec: „Jakże więc chcesz zabrać coś, czego nie położyłeś?"

18(100). Ten sam, ilekroć widział coś takiego, co miałby ochotę osądzić, mówił sobie: „Agatonie, sam tak nie rób". I tak zawsze trwał w skupieniu.

Za: Apoftegmaty Ojców Pustyni tom 1. Gerontikon, wydanie trzecie, seria: źródła monastyczne 4: starożytność 4, przekład: s. Małgorzata Borkowska OSB, wstęp: Elżbieta Makowiecka, Ewa Wipszycka, ks. Marek Starowieyski (opracowanie: ks. Marek Starowieyski), TYNIEC Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 2007