Miłość i śmierć

Pieszczochy bogów umierają młodzi.

Menander.

W jeden dzień siostry z losu się poczęły,

Miłość i śmierć.

Obie tak cudnej twarzy,

Że o piękniejszych światu się nie marzy.

W jednej wieczne się dobro,

Najwyższa rozkosz mieści,

Druga wszystkie boleści,

Mozół nieszczęść uśmierza.

W trop dzieweczki uroczej

Tak pięknej, że nią warto napaść oczy,

Młody Amor — jak młodzi,

Rad i często zachodzi.

I oblatują razem ziemskie niwy,

Obie pociechy serc wypróbowanych.

Wypróbowańszych nie ma serc, jak które

Miłosna krwawi rana;

Ni śmielszych żywot strząsnąć nieszczęśliwy,

Ni dla innego pana

Iść, niż dla tego, skorszych na stracenie.

Komu miłość pomaga,

W tym się wnet budzi i krzepi odwaga;

A nie w myśli lecz w czynie

Mądry i świadom wszystkich ziemskich rzeczy

Staje się ród człowieczy.

Gdy czasu życia wiosny

W serca głębi się zrodzi

Czuły afekt miłosny,

Razem z nim smutno, ociężale schodzi

Na pierś śmierci zachcenie.

Jak — nie wiem; ale silnej

Miłości to jest pierwsze wyjawienie

Może się oczom brzydzi

Ziemskie pustkowie; a może też widzi

Człowiek, że już nie zdoła

Bez tej jedynej, nowej, nieskończonej,

W rozkołysaniu myśli wymarzonej

Rozkoszy żyć na świecie?

Może w przeczuciu burzy

Serce spokoju woła,

Prędzej do portu ochronić by się chciało

Przed żądz nawałą,

Co huczy nad nim już i grozę wróży?...

A choć już się przetoczy

Orkanu moc straszliwa,

Jeszcze się bólem pierś osłabła mroczy.

Ileż razy przyzywa

Śmierć biedny kochanek!

Niejeden wieczór, ranek,

Kiedy ku brzaskom zwiędłe ciało słania,

Jakby czuł się szczęśliwy

Wiedząc, że jutro nie wstanie z posłania

I nigdy zorzy nie obaczy złotej!

I często na głos żałobnego dzwonu,

Na głos śpiewu, co święci

Pochód na wiecznej miejsce niepamięci,

Jakże serdecznie wzdychając zazdrości

Litościwego skonu

Temu, co idzie spać śród martwe kości.

A czy to człowiek z gminu

Nieświadom mocy, co z wiedzy wypływa,

Czy to dzieweczka płocha i wstydliwa,

Której na wzmiankę truny

Na głowie włos się jeży,

Śmie na grób i na śmiertelne całuny

Patrzeć i okiem spokojnem je mierzy,

O truciźnie, sztylecie

Myśli w długiej zadumie

I duszą jeszcze dziecię

Już całą śmierci łaskawość rozumie.

Tak do śmierci kochania

Miłość nakłania, a często z tej wdzięcznej

Uciechy taki wstaje ból wewnętrzny,

Że pada, bo sił nie ma, by wstrzymało

Człowiecze kruche ciało

Upornym ciosom — i tak Śmierć zwycięża

Bratnią poparta władzą.

To znów się Miłość tak w wnętrzu rozpręża,

Że często wiejskie, nieuczone chłopię

Lub łagodna dziewica

Własną gwałtowną ręką

Młodemu ciału grób przedwczesny kopie.

Świat się z ich męki śmieje

Z wygody czerpiąc starości nadzieję.

Duchom dzielnym, ognistym,

Duchom tkliwym a czystym

Niech się dostanie jedno z was w udziale,

Mistrze wy, przyjaciele

Wierni ludzkiego rodu,

Których przewagi żadna nie dosięga

Moc w świecie, ni mu ułatwia pochodu,

Jak druga jeszcze, przeznaczeń potęga.

A ty, którą ja z młodu pełen części

Nieustannie wzywałem,

Piękna, litośna śmierci,

Co jedna ziemskie uśmierzasz boleści:

Jeślim cię sławił kiedy

I twą boskość za podłej

I za niewdzięcznej przekleństwa czeredy

Kornie przebłagać chciałem,

Pokwap się skłonić ucho

Na powtarzane modły,

Przed światem, co mię rani,

Przymknij te smutne oczy, wieków pani!

Znajdziesz mię zawsze, o której bądź porze

Skrzydła rozwiwszy na swe prośby korne

Zlecisz,—wzniesionym przeciw przeznaczeniu,

Co siekąc, rąk swych nie przestaje walać

W źródle krwie mej niewinnej.

Ni go będę wychwalać,

Ni dziękczynić w pokorze

Podłej, jak niegdyś lud strachem dziecinny.

Nigdy nadzieja próżna, która krzepi

Świat ten i świata tego trwożne dzieci,

Pocieszać mię nie zleci,

Ni się mi głupia hardej myśli czepi.

Ciebie jednej i owej

Pory czekam majowej,

Gdy mi dasz głowę pochylić uśpioną

Na twe dziewicze łono.

Leopardi

Tłumaczenie: Edward Porębowicz