Kto widzi Dhammę widzi Tathagatę

Ci którzy mają wciąż wątpliwości co do Buddów, z których każdy odsłaniał i nauczał Dhammę w różnych czasach, aż do tego gdy dochodzimy do obecnego Wielkiego Nauczyciela, który jest naszym Lordem Buddą, powinien praktykować i dociekać na sposób Dhammy kammatthany, którą również demonstrował, sprawdzając ją na sposób mądrości, aż uzyskał zamierzone rezultaty. Wtedy będzie się wiedziało z własnego doświadczenia, powstałego wraz z praktyką, z pełną jasnością, że Wielki Nauczyciel i Dhamma nie są różnymi rzeczami ale są jedną i tą samą rzeczą. Co jest w zgodzie z esencją Dhammy, którą Pan odsłonił w skrócie, w taki sposób:

Ktokolwiek widzi Dhammę, widzi Tathagatę.

Dhamma w tych słowach proklamuje wszystkich Tathagatów bardzo jasno i pozwala nam wiedzieć, że Tathagatowie zawsze trwają w Dhammie i nie są zależni od czasu i miejsca. Gdyż mimo, że każdy z Buddów zrealizował Paranibbanę dawno temu, tak jak jest to rozumiane w konwencji świata, prawda faktycznie jest taka, że Tathagata jest właśnie tą Dhammą. Wszyscy ci, którzy zobaczyli Dhammę we własnym sercu, nie mają żadnych wątpliwości co do Tathagatów – i tego w jakim stanie oni trwają. Gdyż choć świat rozumie, że po wejściu w nibbanę zniknęli oni w milczeniu i że Wielki Nauczyciel jest już nieobecny, by nauczać, prawda jest taka, że Dhamma którą przekazał Pan i która spowodowała przebudzenie u jego uczniów, jest faktycznie naszym Wielkim Nauczycielem.

Jeżeli jest się wystarczająco zainteresowanym by chcieć mieć Wielkiego Nauczyciela we własnym sercu, może tam się znaleźć we wszystkich czasach, tak jakby Lord Budda wciąż jeszcze żył. To tylko zależy od tego na ile rzeczywiście szanuje się kammathanę i poważa Dhammę która reprezentuje Pana, i na ile ocenia się to jako ważniejsze od innych rzeczy. Gdyż nawet gdyby Pan był ciągle żywy, nie miałoby to żadnego znaczenia, gdyby brak było zainteresowania Dhammą, i pozostałoby się wciąż zagubionym jak przedtem, bez żadnych osiągnięć.

A zatem, by nie powodować u siebie żalu i wyrzutów w przyszłości, i aby wnieść do serca zadowolenie, zarówno teraz jak i w przyszłości, powinno się praktykować i rozwijać siebie na sposób Dhammy, przekazanej nam przez Lorda Buddę jako spadek po nim, zastępujący jego miejsce. Rezultaty tego będą takie same jakby Lord Budda ciągle żył, nie będzie tu żadnej różnicy. Innymi słowy, będzie się miało Dhammę, która jest Wielkim Nauczycielem, stale w sercu, na zawsze.

Ajahn Maha Bua