Ogólne mniemanie mędrców

Ja ci to piszę, ten, który Anneusza Serena, bardzo drogiego mi, opłakiwałem tak niepowściągliwie, iż — czego wcale nie chciałem — stałem się jednym z przykładów ludzi, nad którymi smutek odniósł zwycięstwo. Dziś jednakowoż potępiam swoje ówczesne postępowanie i rozumiem, iż największą przyczyną mojej nadmiernej żałości było to, iżem nigdy nie myślał, że może on umrzeć przede mną. Przychodziło mi na myśl jedno: że jest młodszy, i to znacznie młodszy. Jak gdyby śmierć przestrzegała porządku! Stale tedy pamiętajmy o śmiertelności tak własnej, jak i wszystkich innych umiłowanych przez nas osób. Wówczas trzeba mi było powiedzieć sobie tak: «Serenus mój jest młodszy ode mnie, lecz cóż to ma do rzeczy? Powinien umrzeć po mnie, lecz może umrzeć i przede mną». Ponieważ tego nie zrobiłem, zły los z nagła ugodził we mnie całkiem nie przygotowanego. Teraz wiedz, że wszystko jest śmiertelne i że umiera bynajmniej nie według jakiegoś określonego prawa. Dzisiaj może się stać wszystko to, co może zdarzyć się też kiedy indziej. Zważmy tedy, o najdroższy Lucyliuszu, że i my wkrótce dojdziemy tam, dokąd dotarł już ten, kogo z tej właśnie przyczyny opłakujemy. A może, jeśli tylko prawdziwe jest ogólne mniemanie mędrców i jeśli otrzymujemy jakieś nowe miejsce pobytu, ten, o kim sądzimy, że istnieć przestał, został jeno przed nami tam wysłany...

Seneka, Listy moralne do Lucyliusza

Tłumaczenie: Wiktor Kornatowski