Chciwość

Chciwość jest żądzą brudnego zysku212. 2. A chciwiec to ktoś taki, kto nawet chleba nie postawi przed zaproszonymi w przyzwoitej ilości. 3. Pożycza pieniądze od cudzoziemca, który do niego zawitał w gościnę. 4. Kiedy rozdziela mięso213, oświadcza, że podwójna porcja należy się temu, kto dzieli, i natychmiast214 ją sobie zabiera. 5. A kiedy wino sprzedaje, nawet przyjacielowi dostarcza go zmieszanego z wodą. 6. Wybiera się na przedstawienie o takiej porze — i synów z sobą prowadzi 215 — kiedy dzierżawcy 216 teatru wpuszczają bezpłatnie. 217 7. Jeśli wyjeżdża w charakterze posła, zostawia w domu kwotę wypłaconą tytułem kosztów podróży przez skarb państwa 218, a sarn zapożycza się u kolegów posłów. Niewolnika219 w drodze objucza ponad siły, a utrzymanie mu daje najpodlejsze ze wszystkich. Upomina się o należną mu część prowiantów, które otrzymują posłowie 220, a potem je sprzedaje. 8. Kiedy się w kąpieli namaszcza oliwą: «Cóż to za oliwę śmierdzącą kupiłeś mi, chłopcze» 221 — powiada — i namaszcza się cudzą. g. Jeśli ktoś z domowników znajdzie na drodze miedziaki, upomina się o swoją część, mówiąc, że rzeczy znalezione są wspólne 222. 10. Gdy oddaje swój płaszcz do prania, pożycza sobie inny od przyjaciela i zwleka z dnia na dzień z oddaniem, póki się tamten nie upomni o zwrot. 11. I tak dalej.223 Wydzielając racje żywnościowe posługuje się miarą fejdońską 224 o wypukłym dnie i starannie ją strychuje. 12. Gdy mu się zdaje, że ktoś z przyjaciół tanio coś kupił, potrafi to od niego odkupić, a dostawszy rzecz do ręki, sprzeda ją. 13. Oczywiście kiedy płaci dług w kwocie trzydziestu min, potrąca cztery drachmy. 14. Jeżeli synowie jego wskutek niedyspozycji nie chodzili na lekcje, zatrzymuje sobie odpowiednią kwotę z opłaty, a w miesiącu Antestherion 225, w którym przypada wiele świąt, nie posyła ich w ogóle do szkoły 226, aby przez ten czas nie płacić za naukę. 15. Od niewolnika składającego mu opłatę227 w walucie miedzianej domaga się nadpłaty, 16. podobnie od rządcy, kiedy mu ten zdaje rachunki. Goszcząc u siebie członków fratrii228 wyprasza u nich część potraw z uczty składkowej dla swojej służby, a jeśli zostaną od stołu na wpół zjedzone rzodkiewki, inwentaryzuje te resztki, aby się służba tym nie obłowiła. 17. Podróżując ze znajomymi korzysta z usługi ich niewolników, a własnego wynajmuje komuś i ani myśli przelewać do wspólnej kasy pobranej za to opłaty. 18. Oczywiście w razie składkowej uczty w swym domu potrąca sobie koszt drzewa, którego dostarczył, soczewicy, octu, soli, oleju do lampy. 19. Jeśli się żeni ktoś z jego przyjaciół albo córkę za mąż wydaje, znika na jakiś czas przedtem, aby nie wydać na ślubny prezent. 20. Pożycza u przyjaciół takie rzeczy 229, o które nie wypada się upominać ani nawet ich zwrotu przyjmować.

212. Definicja za ciasna i — zdaniem Navarre'a — niezupełna. Navarre pragnie ją uzgodnić z podaną w EN 1122 a 2 definicją brudnej żądzy zysku, wyrażającej się w tym, że się gotowym dla małej korzyści narażać na wstyd i poniżenie.

213. mięso — pochodzące prawdopodobnie z jakiejś ofiary.

214. natychmiast — tj. nie czekając na zgodę zainteresowanych.

215. Por. IX 5.

216. dzierżawcy — nb. teatru Dionizosa. Należało do nich utrzymywanie i remont budynku, za co pobierali dwa obole od każdego widza.

217. W Atenach od czasu Peryklesa obywatele otrzymywali specjalną zapomogę na opłacenie wstępu do teatru. Na tym tle bezpłatne wchodzenie na przedstawienie nabiera szczególnej wymowy.

218. Kwota ta wynosiła półtorej drachmy dziennie.

219. Niewolników zabierano w drogę, aby nieśli bagaże.

220. otrzymują posłowie — od państwa obcego.

221. Por. IX 3, gdzie również mowa o służącym, który towarzyszy panu także poza domem.

222. W oryginale greckim przytoczone przysłowie: Hermès jest wspólny. Hermès był bogiem znalezisk.

223. «I tak dalej» (καΐ τα τοιαύτα). Formułka ta wskazuje, że tekst został tu przerobiony. Por. XIX. 4.

224. Miara fejdońska, zwana tak od króla Argos Fejdona, była mniejsza od miary obowiązującej w Atenach od czasów Solona.

225. Święto Dzbanów — o χοές. Tak nazywano drugi dzień Antesteriów, które były pierwotnie świętem zmarłych, a przypadały na połowę miesiąca Antestherion (luty—marzec). Po rozpowszechnieniu się kultu Dionizosa czczono pamięć zmarłych tylko trzeciego dnia, a dwa pierwsze

poświęcono Dionizosowi i połączono z ceremonią otwierania beczek młodego wina.

226. Por. XXII 6.

227. W Atenach właściciel niewolników mógł ich wynajmować do pracy.

Wynagrodzenie było dochodem pana. Ponieważ zaś monety miedziane, którymi wypłacano niewolników, zmieniano na srebrne ze stratą, chciwiec każe sobie wyrównywać tę różnicę.

228. Apaturie — były świętem, w czasie którego obywatele wpisywali swych synów na członków fratrii, czyli do związku trzydziestu rodów.

229. takie rzeczy — jak np. wymienione X 13 i wyżej w § 18.