Dzień urodzenia ma być dniem żałoby?

Śpiew koczującego po Azji pasterza

Co robisz, cichy na niebie księżycu,

Co robisz, niema gwiazdo?

Wieczornym wstawszy mrokiem

Płyniesz i w puszczę patrzysz dużem okiem

I znów zapadasz. Jazdą:

Po nad górami jeszcze-żeś nie syty?

Jeszcze-ć doliny zielenią spowitej

Jednostajność nie nudzi?

Podobne twoje życie

Smutkiem pasterza życiu:

Przed wschodem już się budzi,

Wygania trzodę na góry o świcie,

Na owce, źródła, trawę

Pogląda, zmierzchem głowę na murawę

Skłania, — więcej nie marzy.

Powiedz: Życie pasterza

Jemu nędzne co waży?

Co twoje waży tobie i gdzie zmierza

Moja pielgrzymka krótka

I twój bieg nieśmiertelny?

Staruszek siwy, drżący,

Bosy, w zdartej odzieży

Z nielitościwym na plecach ciężarem

Przez góry i doliny,

Po ostrych skałach, po piaskach i krzakach,

Po burzy, wietrze, raz palony żarem,

Raz chłodem siny

Pnie się strudzony, bieży,

Po grzązkich brodzi młakach,

Upada, wstaje i znów śpieszy prędzej,

Ni raz się nie pokrzepi,

Ni raz nie spocznie; — aż gdy się dobije,

Gdzie ta przemożna męka

Kończyć się zdaje i już piąć się lepiej,

U nóg mu się odkryje

Przepaść; w nią wpadłszy, zapomina nędzy.

Taka, miesiącu, czeka

Marność życie człowieka.

'

Z trudem się człowiek rodzi,

Już urodzeniem często śmierć przywodzi.

Pierwszem, które poznaje,

Uczuciem jest ból; ledwo dojrzał świata,

Już-ci matka i ociec

Muszą pocieszać go, że się urodził.

Gdy w starsze wzrośnie lata,

To musi często pot im z czoła pociec;

A czy czynem, czy słowy

Mają ciągle na pieczy

Cieszyć go, stan mu osładzać człowieczy

Czulszej pieczy dowodu

Zjawić nie zdolni dla własnego płodu,

Więc na co na świat rodzić,

Na co z niebytu skrzeszać,

Gdy za byt potem potrzeba pocieszać?

Gdy życie jest katusza,

Kto nas je cierpieć zmusza?

Dziewicza gwiazdo, patrz — ot, tak się wlecze

Marne życie człowiecze!

Lecz ty, smutna i wieczna pątnico,

Ty wiedzieć musisz, taka zamyślona,

Żywot ziemski co znaczy

I czem jest boleść i czem jest westchnienie,

Czem jest owa śmierć, owo ostateczne

Martwych lic odbarwienie,

To zejście z ziemi, to zniknienie wieczne

Z przyjacielskiego i swojskiego grona?...

Ty rozumiesz, — o! pewnie —

Przyczynę zjawisk; ty widzisz owoce

Które przynosi dzień i długie noce

I nieskończony, cichy obieg czasu,

Ty wiedzieć musisz, na co w śmiech miłosny

Śmieją się usta wiosny,

Na co skwar lata, ile ludziom zysku

Z zimy płynie ucisku.

Tysiąc ty rzeczy wiesz, tysiąc odkrywasz

Oczom prostego zakrytych pasterza.

Często, gdy patrzę na cię,

Jak tkwi na niebie w ciszy majestacie

Nad wielką puszczą, co k ’niebu przymierza

Tam w dali; lub gdy płynie

Oko twe krok w krok za mną i mą trzodą,

Gdy wzrok ku gwiazdom ślę w niebios głębinie

— Myśli me takie wiodą

Gwary: Na co te świeczki,

Na co powietrza bezdeń i ten czysty,

Głęboki lazur i na co w obszarze

Tak wielkim pusto tak.... a ja czem jestem? —

Oto tak z sobą w własnych myślach gwarze,

Na ten sklep patrzę dumny

I na korowód gwiazd błyszczących tłumny,

I myślę: Na co ten trud i wieczysty

Pęd wszystkich ziemskich i niebieskich tworów,

Na co krążą te bryły,

Kiedy wracają zawsze, skąd ruszyły?

Ja żadnej nie znajduję

Z ich dróg korzyści;—lecz ty znajdziesz pewno,

Nocy dziewicza, wieczysta królewno!

Ja wiem tylko i czuję,

Ze jeśli wieczne ruchy,

Jeżeli byt mój kruchy

Niosą zysk komu,—dla mnie złem jest życie.

Ot, trzoda moja, co w cieniu spoczywa

Szczęsna, bo nie zna swej, sądzę, niedoli.

Jak ci zazdroszczę, trzodo,

Nie, że cię nic nie boli,

Ze się przelotną szkodą

Nie strapisz, wnet zapomnisz bólu, strachu,

Ale że nigdy nie zaznałaś nudy.

Kiedy tam leżysz w cieniu, w ziół zapachu

Szczęsna jesteś, spokojna

I całe lato boże

Wesoła będziesz i błoga, jak wprzódy.

Ja także leżę pośród ziół i w cieniu

Ą nuda myśl mi porze,

Że się nie czuję sam w tem zniechęceniu

I że nie mogę sobie w duszy znoju

Miejsca znaleść spokoju.

Przecież nie znam, co chuci,

I przyczyn dotąd nie znałem żałobie.

Co tak być może tobie

Ucieszne, — nie wiem; dość, że cię nie smuci.

Ja znów mam uciech mało

I nie na jedno tylko to się skarżę.

Moje jagniątko! Gdybyś ty umiało

Mówić, spytałbym, dlaczego stworzenie,

Gdy mu swobodne dadzą odpocznienie,

Już się bytem zachwyca,

A mię, gdy spocznę, porywa tęsknica?

Może, gdybym miał skrzydła

I wzlecieć mógł na chmury

Rachować gwiazdy, co się wiankiem wiodą,

Albo piorunem mógł nawiedzać góry,

Szczęśliwszy byłbym, o światło ty jasne,

Szczęśliwszy byłbym, luba moja trzodo.

A może iście błądzi

Duch mój, że patrzy w drugich i z nich sądzi.

Może to prawo wszystkim tworom własne,

Że w każdej formie, z kolebki na groby,

Dzień urodzenia ma być dniem żałoby?...

Leopardi

Tłumaczenie: Edward Porębowicz