Budda o niebezpieczeństwie dokonywania osądów wartościujących

 

Mnisi, posiadając cztery cechy, głupi, niekompetentny, zły człowiek utwierdza się w bolesnej i zranionej sytuacji, jest godny nagany, naraża się  na zarzuty ze strony mądrych; jak i tworzy znaczną przewinę★. Jakie cztery?

1. Bez przebadania i dociekania, chwali tego kto zasługuje na krytykę.
2. Bez przebadania i dociekania, krytykuje tego kto zasługuje na pochwałę.
3. Bez przebadania i dociekania, wierzy w to co należy wątpić.
4. Bez przebadania i dociekania, powątpiewa w to co należy wierzyć.

Posiadając te cztery cechy, głupi, niekompetentny, zły człowiek utwierdza się w bolesnej i zranionej sytuacji, jest godny nagany, naraża się  na zarzuty ze strony mądrych; jak i tworzy znaczną przewinę.

Mnisi, posiadając cztery cechy, mądry, kompetentny, dobry człowiek pozostaje niezraniony i wolny od bólu; jest nienaganny i wolny od zarzutów ze strony mądrych; jak i tworzy znaczną zasługę. Jakie cztery?

1.Po przebadaniu i dociekaniu, krytykuje tego kto zasługuje na krytykę.
2. Po przebadaniu i dociekaniu, chwali tego, kto zasługuje na pochwałę.
3. Po przebadaniu i dociekaniu, powątpiewa w to zasługuje na wątpliwości.
4. Po przebadaniu i dociekaniu, wierzy w to co zasługuje na wiarę.

Posiadając te cztery cechy, mądry, kompetentny, dobry człowiek pozostaje niezraniony i wolny od bólu; jest nienaganny i wolny od zarzutów ze strony mądrych; jak i tworzy znaczną zasługę.

Kto chwali zasługującego na naganę,
czy krytykuje zasługującego na pochwałę,
swymi ustami dokonuje nieszczęśliwego rzutu
przez co nie znajduje szczęścia.

Nieznaczący jest pechowy rzut w grze w kości
w rezultacie którego traci się bogactwo,
całą posiadłość, włącznie z własną wolnością;
znacznie gorszy jest pechowy rzut
utrzymywania nienawiści wobec szczęśliwch.

Sto tysięcy i trzydzieści-sześć
nirabbudas, plus pięć abbudas
spotwarzajacy szlachetnych spędza w piekle
po zniesławieniu ich złą mową i umysłem.

★ Słowo puñña jest zwykle stowarzyszenie z kammą, wszelkie działanie tworzy albo zasługę puñña albo przewinę apuñña, i oczywiście osądy wartościujące są formą działania za którą trzeba przyjąć własną osobistą odpowiedzialność.† A jako że większość ludzi, według Schopenhauera* ma zdolność dokonywania osadów wartościujących mniej więcej w takim samym stopniu jak kastraci zdolność płodzenia dzieci, prawdopodobnie to ta cecha a nie łamanie moralnych wskazań jest najbardziej odpowiedzialna za to że więcej ludzi odradza się w piekle niż zachowuje swój ludzki status.**

† Oczywiście wyjątkiem jest arahat, którzy nie może być opisany w terminach działania, ujmując to inaczej, w jego wypadku jest działanie, ale w rzeczywistości nie ma nikogo kto by działał jak też i był odpowiedzialny za te działania. Właściwe możemy mówić o nibbanie jako o wstrzymaniu etyki. (Patrz KAMMA)

* Patrz SN 56: 63
** Patrz SN. 56:102