Z pewnością znacie historię Srinivasy Ramanujana

Z pewnością znacie historię Srinivasy Ramanujana, urodzonego w Indiach w 1887 roku, schwytanego i wywiezionego do Anglii, do Cambridge, gdzie nie mogąc przyzwyczaić się do klimatu, diety i akademickiej rutyny, zaczął chorować i w końcu zmarł w wieku trzydziestu trzech lat.

Ramanujan jest ogólnie uważany za największego intuicyjnego matematyka epoki nowożytnej. Był samoukiem, który myślał jak wykształcony matematyk, lecz któremu dość skomplikowane pojęcia matematycznych dowodów czy demonstracji były zupełnie obce. Wiele wyników badań Ramanujana (czy, jak nazywają je jego krytycy, jego spekulacji) pozostaje do dziś nie dowiedzionych, chociaż wszystko wskazuje na to, że są prawdziwe*.

Czego dowodzi fenomen Ramanujana? Czy Ramanujan był bliżej Boga, ponieważ jego umysł (pozostańmy przy określeniu „jego umysł", ponieważ nazwanie tego zjawiska „mózgiem" byłoby po prostu obraźliwe, w każdym razie moim zdaniem) pozostawał w jedności (większej, niż jesteśmy to sobie w stanie wyobrazić), z istotą rozumu? Gdyby dobrzy ludzie z Cambridge, a przede wszystkim profesor G.H. Hardy, nie wydobyli z Ramanujana jego spekulacji i pracowicie nie dowiedli, że niektóre z nich są słuszne i prawdziwe (te, których słuszności potrafili dowieść), to czy Ramanujan mimo wszystko byłby bliżej Boga niż oni? Co by się stało, gdyby zamiast jechać do Cambridge Ramanujan spokojnie siedział w domu i operował swoimi matematycznymi myślami, kopiąc doki w porcie Madras?

*Jak pisze o Ramanujanie Paul Davies w swojej książce Plan Stwórcy: Naukowe podstawy racjonalnej wizji świata (tłum. Marek Krośniak, Wydawnictwo Znak, Kraków 1996): „Do dziś nie wiadomo, w jaki sposób mógł on osiągnąć tak niezwykłe wyniki. Jeden z matematyków wyraził się, że twierdzenia wprost «wypływały z jego głowy», bez zauważalnego wysiłku. Byłaby to rzecz nadzwyczajna u każdego matematyka, lecz w przypadku człowieka, który nie studiował matematyki w konwencjonalny sposób, była doprawdy czymś nadzwyczajnym. Narzuca się przypuszczenie, że Ramanujan był obdarzony szczególną zdolnością oglądu matematycznej Krainy Myśli, skąd mógł czerpać gotowe twierdzenia, jakie tylko chciał", s. 163-170 (przyp. tłum.). 

John Maxwell Coetzee, Żywoty zwierząt

tłumaczenie: Anna Dobrzańska Gadowska