Filon z Aleksandrii. Terapeuci.

- Żydowski pisarz Filon z Aleksandrii (15-10 przed Chr. - po 41 po Chr.) odegrał ważną rolę w egzegezie, teologii i duchowości żydowskiej oraz chrześcijańskiej. Jego interpretacja alegoryczna Pięcioksięgu ukierunkowała hermeneutykę chrześcijańską w tym, co najlepsze i najbardziej dyskusyjne. Filon, pochodzący z bardzo bogatej rodziny aleksandryjskiej, otrzymał wykształcenie biblijne (z wyjątkiem języka hebrajskiego) i greckie, co ułatwiło mu kontakty z wyższymi sferami społecznymi Cesarstwa Rzymskiego, ale bez konieczności wypierania się wiary. Filon stosował w studiowaniu Prawa żydowskiego metody i doktryny filozofii eklektycznej swoich czasów, odrzucając jednak to wszystko, co w niej przeciwstawiało się myśli Mojżesza. Zapewne komentował Prawo w szabat w synagodze, dla wykształconego audytorium. Miał jednak temperament raczej filozofa niż retora. W bardzo młodym wieku poczuł ukłucie „żądła filozofii". Ta dyscyplina „była dla niego, podobnie jak dla jego współczesnych, nawróceniem. Wymaga ona wysiłku ascezy i oderwania, który prowadzi do odkrycia prawdziwego sensu, życia w posiadaniu dóbr wewnętrznych". W młodości Filon odbywał „rekolekcje" u terapeutów - samotników uprawiających egzegezę alegoryczną na przedmieściach Aleksandrii. Te szczęśliwe lata nie trwały jednak długo i Filon musiał podjąć odpowiedzialną funkcję w żydowskiej gminie aleksandryjskiej. Punktem szczytowym tej kariery było kierowanie poselstwem wysłanym przez jego współrodaków do cesarza Kaliguli, potem do jego następcy - Klaudiusza,, dla uregulowania statusu Żydów w Egipcie (rok 40/41) po pogromie z 39 roku. Filon miał więc prawo przypominać, potwierdzając zarazem wyższość życia kontemplacyjnego, że nie powinno ono odciągać od wypełniania obowiązków politycznych i społecznych. „Życie kontemplacyjne, gdy przychodzi w starości, po życiu czynnym w młodości, jest najlepsze i najbardziej święte". Taka była niewątpliwie sytuacja wielu esseńczyków i terapeutów.

Upodobanie Filona do życia kontemplacyjnego i sposób, w jaki je przedstawia w swym dziele, mimo że jest tylko jednym z reprezentantów nurtu filozofii greckiej i mistyki egipskiej, sprawiły, iż wywarł on wpływ na język monastycyzmu chrześcijańskiego, bezpośrednio lub poprzez autorów chrześcijańskich z Aleksandrii. W szczególności wydaje się, że to Filon nadał stoickiemu wyrażeniu „życie czynne" znaczenie „życia ascetycznego", które upowszechniło się dzięki Ewagriuszowi.

Za: O. Vincent Desprez OSB, Początki monastycyzmu, tom 1, Dzieje monastycyzmu chrześcijańskiego do Soboru Efeskiego (431), przekład: Janina Dembska, tytuł oryginału: Le monachisme primitif. Des origines junqu 'au concile d' Ephese, [seria: źródła monastyczne, t. 21, opracowania: t. 3], przedmowa O. Pierre Miquel OSB, redakcja naukowa: Ks. Marek Starowieyski, Tyniec - Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 1999