Jesteście teoretykami, nie macie gruntu pod nogami ...

Myśl rosyjska - stwierdza Zienkowski na pierwszych stronach swej książki o historii filozofii - jest „antropocentryczna". Interesuje ją przede wszystkim człowiek, jego przeznaczenie, jego rozwój. Właśnie z punktu widzenia człowieka niektórzy wielcy pisarze podejmowali problemy filozoficzno-religijne: Skoworoda, Czaadajew, Bieliński, Niesmiełow, Szestow i wielu innych.

To samo nastawienie odnajdujemy w literaturze. Sołowjow, na przykład, dostrzega to zainteresowanie człowiekiem w poezji Tiutczewa. Jednakże problematyka ludzka nie jest nigdzie potraktowana tak głęboko jak u Dostojewskiego. „To w człowieku zawarta jest zagadka wszechświata. Rozwiązać pytanie dotyczące człowieka - to rozstrzygnąć pytanie o Boga". Dlatego zarzuca on abstrakcyjnym intelektualistom, że tworzą bezosobowe idee. Stawia im takie zarzuty: „Wy jesteście przeciw życiu. Narzucacie życiu wasze abstrakcje. Jesteście teoretykami, nie macie gruntu pod nogami. Przede wszystkim trzeba stać się kimś, wcielić się, stać się sobą, stać się osobą. Wy zaś jesteście cieniami, niczym [...] przeziera przez was marzenie".

Za: Tomaś Śpidlik, Myśl rosyjska. Inna wizja człowieka, tytuł oryginału: L’idee russe. Une autre vision de l’homme, przekład z francuskiego: Janina Dembska, Wydawnictwo Księży Marianów (seria: Bogosłowije 3), Warszawa 2000