To moje, tym jestem, to moje ja

To moje, tym jestem, to moje „ja”, tak uważa oko. Te trzy poglądy (od których sotapanna jest wolny) odnoszą się do trzech stopni czy poziomów zawłaszczenia. To moje, to najbardziej fundamentalna, racjonalizacja (albo przynajmniej konceptualne opracowanie) sytuacji opisanej w M1. Tym jestem jest racjonalizacją z asmimana. To moje „ja” jest racjonalizacją z attavady – to pełnokrwiste sakkaya-ditthi. Chociaż sotapanna jest wolny od tych trzech poglądów, nie jest wolny od mańńana z M1 czy od asmimana, ale nie można o nim powiedzieć, że jest ofiarą attavady.

Schemat M1 jest następujący:

1. puthujjana postrzega x jako x, wyobraża sobie x, wyobraża w x, wyobraża od x, wyobraża „x jest moje”, rozmiłowuje się w x.

2. sekha ma bespośrednią wiedzę o x, nie powinien wyobrażać x, nie powinien wyobrażać w x, nie powinien wyobrażać od x, nie powinien wyobrażać x jako „moje”, nie powinien rozmiłowywać się w x.

3. arahat ma bezpośrednią wiedzę o x. Mając bezpośrednią wiedzę o x, nie wyobraża sobie x, nie wyobraża w x, nie wyobraża od x, nie wyobraża x jako „moje”, nie rozmiłowuje się w x.

Ten tetrad wyobrażania reprezentuje cztery postępujące poziomy jawności w podstawowej strukturze zawłaszczenia. Nanavira Thera

***

 "Przyjacielu Channa, czy uważasz oko, świadomość oka, rzeczy poznawane przez świadomość oka w taki sposób: 'To moje, tym jestem, to moje ja?' Czy uważasz ucho ... nos ... język ... ciało ... umysł, świadomość umysłu i rzeczy poznawane przez świadomość umysłu w taki sposób: 'To moje, tym jestem, to moje ja?'"

"Przyjacielu Sariputto, uważam oko, świadomość oka i rzeczy poznawane przez świadomość oka tak: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja'. Uważam ucho ... nos ... język ... ciało ... umysł, świadomość umysłu i rzeczy poznawane przez świadomość umysłu w taki sposób: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja'".

"Przyjacielu Channa, co zobaczyłeś, co bezpośrednio poznałeś w oku i świadomości oka i rzeczach poznawanych przez świadomość oka, że uważasz je tak: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja', co zobaczyłeś, co bezpośrednio poznałeś w uchu ... nosie ... języku ... ciele ... umyśle, świadomości umysłu i rzeczach poznawanych przez świadomość umysłu, że uważasz je tak: "To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja?'"

"Przyjacielu Sariputto, to dzięki zobaczeniu wstrzymania oka, świadomości oka, i rzeczy poznawanych przez świadomość oka, uważam je tak: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja'. To dzięki zobaczeniu wstrzymania ucha ... nosa ... języka ... ciała ... umysłu świadomości umysłu, i rzeczy poznawanych przez świadomość umysłu, uważam je tak: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja'".

Kiedy to zostało powiedziane, czcigodny Maha Cunda rzekł do czcigodnego Channy: "Zatem przyjacielu Channa na te instrukcje Zrealizowanego trzeba stale baczyć: 'Jest chwiejność u tego kto jest zależny, nie ma chwiejności u tego kto jest niezależny, kiedy nie ma chwiejności, jest spokój, kiedy jest spokój, nie ma skłonności, kiedy nie ma skłonności, nie ma przychodzenia i odchodzenia. Kiedy nie ma przychodzenia i odchodzenia, nie ma umierania i ponownego pojawiania, kiedy nie ma umierania i ponownego pojawiania, nie ma tutaj ani tam ani pomiędzy dwoma. I to jest koniec cierpienia".

***

Nie powinien zaniedbywać mądrości, powinien chronić prawdę, powinien kultywować uwalnianie i powinien trenować dla spokoju. Tak zostało powiedziane. A odnośnie do czego tak zostało powiedziane?

Jak mnich nie zaniedbuje mądrości? Jest tych sześć elementów: element ziemi, element wody, element ognia, element powietrza, element przestrzeni i element świadomości.

Czym jest element ziemi? Element ziemi może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element ziemi? Cokolwiek wewnętrznego, należącego do niego, co solidne, to jest włosy głowy, paznokcie, zęby, skóra, mięso, ścięgna, kości, szpik kostny, nerki, serce, wątroba, śledziona, płuca, zawartość żołądka lub cokolwiek innego co wewnętrzne, co solidne, to jest nazywane wewnętrznym elementem ziemi. Teraz zarówno wewnętrzny element ziemi jak i zewnętrzny element ziemi to po prostu element ziemi. A powinien on być widziany tak: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja'. Kiedy widzi on to w ten sposób, zgodnie z tym jakim to jest, z właściwą mądrością, staje się obojętny w stosunku do elementu ziemi i czyni umysł beznamiętnym co do elementu ziemi.

Czym mnichu jest element wody? Element wody może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element wody? Cokolwiek wewnętrznego należącego do niego co z wodą, wodniste, to jest flegma, ropa, krew, pot, tłuszcz łzy, ślina, mocz, lub cokolwiek co z wodą, wodniste, to jest nazywane wewnętrznym elementem wody. Teraz zarówno wewnętrzny element wody jak i zewnętrzny element wody to po prostu element wody. A ten powinien być widziany zgodnie z tym jakim jest, z właściwą mądrością tak:"To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja". Kiedy widzi on to w ten sposób, zgodnie z tym jakim to jest, z właściwą mądrością, staje się on obojętny w stosunku do elementu wody i czyni umysł beznamiętnym co do elementu wody.

Czym mnichu jest element ognia? Element ognia może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element ognia? Cokolwiek wewnętrzne należące do niego co ogniem, co ogniste, przez co jest ogrzewany, spalany i przez co to co jest jedzone, pite, konsumowane i smakowane staje się całkiem strawione, lub cokolwiek innego wewnętrznego należącego do niego co ogniem, co ogniste, to nazywane jest wewnętrznym elementem ognia. Teraz zarówno wewnętrzny element ognia jak i zewnętrzny element ognia to po prostu element ognia. A ten powinien być widziany zgodnie z tym jakim jest, z właściwą wiedzą tak: "To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja". Kiedy widzi on to w ten sposób, zgodnie z tym jakim to jest z właściwą mądrością, staje się obojętny w stosunku do elementu ognia i czyni umysł beznamiętnym co do elementu ognia.

Czym mnichu jest element powietrza? Element powietrza może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element powietrza? Cokolwiek wewnętrzne należące do niego co powietrzem, co wietrzne, to jest wiatry idące do góry, wiatry idące do dołu, wiatry w żołądku, wiatry w jelitach, wdech i wydech, lub cokolwiek innego co wewnętrzne, należące do niego co powietrzem, co wietrzne, to nazywane jest wewnętrznym elementem powietrza. Teraz zarówno wewnętrzny element powietrza jak i zewnętrzny element powietrza to po prostu element powietrza. A ten powinien być widziany zgodnie z tym jakim jest, z właściwą mądrością tak: "To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja". Kiedy widzi on to w ten sposób, zgodnie z tym jakim to jest, z właściwą mądrością, staje się obojętny w stosunku do elementu powietrza i czyni umysł beznamiętnym co do elementu powietrza.

Czym mnichu jest element przestrzeni? Element przestrzeni może być zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny. Czym jest wewnętrzny element przestrzeni? Cokolwiek wewnętrzne należące do niego co przestrzenią, przestrzenne, to jest dziury w uszach, nozdrza, wrota ust, ta aparatura przez którą to co jest jedzone, pite, konsumowane i smakowane, staje się pochłaniane i trzymane i przez którą jest wydalane tyłem, lub cokolwiek innego wewnętrznego, należącego do niego co przestrzenią, co przestrzenne, to nazywane jest wewnętrznym elementem przestrzeni. Teraz, zarówno wewnętrzny element przestrzeni jak i zewnętrzny element przestrzeni to po prostu element przestrzeni. A ten powinien być widziany zgodnie z tym jakim jest, z właściwą mądrością tak: "To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja". Kiedy widzi on to w ten sposób, zgodnie z tym jakim to jest z właściwą mądrością, staje się obojętny w stosunku do elementu przestrzeni i czyni umysł beznamiętnym co do elementu przestrzeni.

Wtedy zostaje tylko świadomość, oczyszczona i świetlista. Co poznaje taką świadomością? Poznaje on (to) przyjemne, (to) bolesne (to) neutralne. W zależności od kontaktu odczuwanego jako przyjemny powstaje przyjemne uczucie, rozumie on: "Odczuwam przyjemne uczucie". Rozumie on:"Z zanikiem tegoż kontaktu odczuwanego jako przyjemny, te uczucie mu odpowiadające - przyjemne uczucie powstałe zależnie od tego kontaktu odczuwanego jako przyjemny, zniknie i odejdzie. W zależności od kontaktu odczuwanego jako bolesny, powstaje bolesne uczucie. Kiedy czuje bolesne uczucie, rozumie:"Odczuwam bolesne uczucie". Rozumie on:"Z zanikiem tegoż kontaktu odczuwanego jako bolesny - te uczucie mu odpowiadające - bolesne uczucie powstałe w zależności od kontaktu odczuwanego jako bolesny, zniknie i odejdzie". W zależności od kontaktu odczuwanego jako neutralny, powstaje neutralne uczucie. Kiedy czuje neutralne uczucie, rozumie: "Odczuwam neutralne uczucie". Rozumie on: "Z zanikiem tegoż kontaktu odczuwanego jako neutralny odpowiadające mu uczucie - neutralne uczucie powstałe zależnie od kontaktu odczuwanego jako neutralny, zniknie i odejdzie". Mnichu, tak jak z kontaktu i tarcia dwóch patyków generuje się ogień, z separacją i odłączeniem tych dwóch patyków odpowiadający im ogień ginie i odchodzi, tak też w zależności od kontaktu odczuwanego jako przyjemny... odczuwanego jako bolesny... odczuwanego jako neutralny, odpowiadające mu uczucie... znika i odchodzi.

Wtedy zostaje tylko równowaga, oczyszczona i świetlista, plastyczna (kowalna), władcza i promienista. Przypuśćmy mnichu, że zręczny złotnik lub jego pomocnik, przygotował palenisko, rozgrzał je i ustawił na nim tygiel, wziął trochę złota i włożył je do tygla. Od czasu do czasu dmuchałby na nie, od czasu do czasu skrapiałby je wodą od czasu do czasu by je doglądał. To złoto stałoby się oczyszczone, dobrze oczyszczone, całkowicie oczyszczone, nieskażone, wolne od rys, kowalne, mocne i promieniste. Wtedy jakikolwiek rodzaj ornamentu chciałby z niego zrobić, czy to złoty łańcuch, czy obrączki, czy też naszyjnik, złoto nadawałoby się do tego. Tak też jest, kiedy pozostaje tylko równowaga, oczyszczona i jasna, kowalna, mocna i promienista.

Rozumie on tak:"Jeżeli skieruję tą równowagę tak oczyszczoną i promienistą na bazę nieskończonej przestrzeni i zgodnie z tym rozwinę mój umysł, wtedy ta moja równowaga, wspomagana tą bazą uchwyciwszy się jej, pozostanie tak przez długi czas. Jeżeli skieruję tą równowagę tak oczyszczoną i promienistą na bazę nieskończonej świadomości ... na bazę nicości ... na bazę ani-percepcji-ani-nie-percepcji i zgodnie z tym rozwinę mój umysł, wtedy ta moja równowaga, wspomagana tą bazą, uchwyciwszy się jej, pozostanie tak przez długi czas".

Rozumie on tak:"Jeżeli skieruję tą równowagę tak oczyszczoną i świetlistą na bazę nieskończonej przestrzeni i rozwinę mój umysł zgodnie z tym, to byłoby to determinowane. Jeżeli skieruję tą równowagę tak oczyszczoną i świetlistą na bazę nieskończonej świadomości ... na bazę nicości ... na bazę ani-percepcji-ani-nie-percepcji i rozwinął mój umysł zgodnie z tym, to byłoby to determinowane". Nie determinuje on żadnego warunku ani nie generuje żadnej wolicjonalnej tendencji w stronę istnienia czy nie-istnienia. Gdy nie determinuje żadnego warunku, ani nie generuje żadnej wolicjonalnej tendencji co do istnienia czy nie-istnienia, nie trzyma się niczego w tym świecie. Nie trzymając się, nie jest zaniepokojony. Będąc niezaniepokojonym osobiście osiąga wygaszenie. Rozumie on tak:"Narodziny wyczerpane, święte życie przeżyte, co trzeba było wykonać zostało wykonane, nigdy więcej tego stanu istnienia".

Jeżeli czuje przyjemne uczucie, rozumie: "To jest nietrwałe, nie ma trzymania się tego, nie ma rozmiłowania się w nim". Jeżeli czuje bolesne uczucie, rozumie: "To jest nietrwałe, nie ma trzymania się tego, nie ma rozmiłowania się w nim". Jeżeli czuje neutralne uczucie, rozumie: "To jest nietrwałe, nie ma trzymania się tego, nie ma rozmiłowania się w nim".

Jeżeli czuje przyjemne uczucie odczuwa je obojętnie, jeżeli czuje bolesne uczucie odczuwa je obojętnie,jeżeli czuje neutralne uczucie odczuwa je obojętnie, jeżeli odczuwa uczucie kończące z ciałem, rozumie: "Odczuwam uczucie kończące z ciałem". Kiedy czuje uczucie kończące z życiem, rozumie: "Odczuwam uczucie kończące z życiem".

Rozumie on: "Po rozpadzie ciała, z zakończeniem życia, wszystko co odczuwane, nie będące obiektem rozmiłowania, stanie się całkowicie wygaszone". Mnichu, tak jak lampa oliwna płonie zależnie od oliwy i knota, kiedy oliwa i knot się wyczerpią, już więcej nie płonie, jest wygaszona z braku paliwa, tak też kiedy czuje on uczucie kończące z ciałem...uczucie kończące z życiem, rozumie on:"Czuję uczucie kończące z życiem". Rozumie on:"Po rozpadzie ciała z zakończeniem życia, wszystko to co odczuwane nie będące obiektem rozmiłowania stanie się całkiem wygaszone".

Dlatego mnichu posiadający (tą mądrość) posiada doskonałą podstawę mądrości. Bo to, mnichu, jest doskonała szlachetna mądrość, mianowicie wiedza o zniszczeniu cierpienia.

Jego wyzwolenie, będąc opartym na prawdzie jest niezachwiane. Bo to jest fałszywe, mnichu, co ma naturę zwodniczą i to jest prawdziwe co ma naturę niezawodną - wygaszenie. Dlatego mnichu posiadając (tą prawdę) posiada doskonałą podstawę prawdy. Bo to mnichu jest doskonała szlachetna prawda, mianowicie wygaszenie, o niezwodniczej naturze.

Dawniej, gdy był ignorantem, posiadał i rozwinął przywiązania, teraz je porzucił, uciął je u korzeni, skończył z nimi, tak, że nie są one dłużej przedmiotem przyszłego pojawienia się. Dlatego mnichu, posiadając to uwolnienie, posiada doskonałą podstawę uwolnienia. Bo to mnichu jest doskonałe szlachetne uwolnienie, mianowicie uwolnienie się od wszystkich przywiązań.

Dawniej, kiedy był ignorantem, doświadczał żądzy, pragnienia i pożądania, teraz je porzucił, uciął je u korzeni, skończył z nimi, tak że nie są one dłużej przedmiotem przyszłego pojawienia się. Dawniej kiedy był ignorantem, doświadczał gniewu, złośliwości i nienawiści, teraz je porzucił, uciął je u korzeni, skończył z nimi tak, że nie są dłużej przedmiotem przyszłego pojawienia się. Dawniej, kiedy był ignorantem, doświadczał ignorancji i złudzenia, teraz je porzucił, uciął je u korzeni, skończył z nimi tak, że nie są już dłużej przedmiotem przyszłego pojawienia się. Dlatego mnichu posiadający ten spokój, posiada doskonałą podstawę spokoju. Bo to mnichu jest doskonały szlachetny spokój, mianowicie pacyfikacja pożądania, nienawiści i złudzenia.

Tak właśnie w odniesieniu do tego zostało powiedziane: 'Powinien nie zaniedbywać mądrości, powinien chronić prawdę, powinien kultywować uwalnianie, powinien trenować dla pokoju'.
M 140